هەمێستێر، Airdrop و دنیاێکی خەیاڵی

ئەمە یەکم جار نیە کە خەڵک وەکوو لەشکری تینوو بە دوای پارەی بەلاش یان خەڵاتێکی گەورە ئەڕۆن. بەپێ بەراورد ڕێک وەکوو گەڕان بە دوای زێڕ لە ئالاسکا و ئامریکایە بەڵام ئەم جار کەرەسەی گەڕان ئینتەرنێت و موبایلە. لەوسەردمەش ئەڵێن ئەوکەسانە وا بێڵ و قوڵنە و ئێڵەکیان دەفروشت بوون بە خاوەن پارەی ڕاستەقینە نەک ئەوانە وا بەدوای زێڕ بوون.


هیوای دەوڵەمەند بوون لەیەک شەو دا زۆر خۆشە بە تایبەت ئەگەر هیچ پلان و پڕۆژەێکت نەبێ بۆ کار کردن نە پلانێکی پێویست بێت نە پارەێک بۆ دەستپێک، نە شەریک و هاوڕاێک،نە بیرۆکە و شەهادە و سەوادێک.
موبایلێک و ئەپی تێلێگرام و کاتێکی خۆڕایی وبێ سوود. بەڵام کێشەیک هەیە کە تۆ لەم سەفەرە تەنیا نیت بە پێ ئەو زانیاریانە کە بڵاو بووەتەوە ۱۳۰ ملیۆن کەس لە جیهان وەکوو تۆ بە دوای هەمێستێر و پارەی بەلاش بوون.


واتە لەکۆتایی دا ۱۳۰ ملیۆن کەس فرۆشیاربوون و یەک کڕیاریش نەبوو، کەسێک وا تۆزێک لە ئابووری بزانێ تێدەگات ناهاوسەنگی پێشکەش کردن و داخواز واتە supply and demand چۆن نرخ دائەبەزێنی. وەکوو ئەوەیە بە ملیۆن دانە بەرد و ڕێخمان لەسەر عەرز هەبێت بەڵام کەس پێویستی بەوبەرد و خۆڵە نەبێت و خۆڵ و بەردیش ئەبێتە هیچ. بەپێ ئەو هەواڵانە کە بڵاو بووە دووهەمین کەس لە جیهان کەسێکی ئێرانیه و بووەتە خاوەن هەزار دولار.


هەندێ کەس ئەڵێ باشە ئێمە هیچمان لەدەس نەداوە و پارەیکمان سەرف نەکردووە بۆ ئەم یاریه لە ڕاستیدا وەکوو قومارێک بوو کە پارەێک سەرف نەکەی. ئێستا کە هیچمان دەسنەکەوت ئەڕۆین بە دوای کار و ژیانی خۆمان و تەواو.
بەڵام شتێکی زۆر گرینگتر لەم یاریە خەسار بووە ئەویش کاتە، کات و تەمەن وەکوو زێڕ وایە و ناتوانی یەک سەعات بە ملیۆن دۆلار بکڕی،بەداخەوە کات لای ئێمە زۆر نرخی نیە و وەکوو شتێکی خۆڕایی و بێ بایەخ چاوی لێ ئەکەین.


کات دەتوانێ ئێمە بکات بە پاڵەوانی جیهان، مامۆستای زانکۆ لە ئامریکا، خاوەنی کومپانیایکی گەورە، نووسەرێکی بەناوبانگ یان ئەکتەرێکی ناسراو. لە ڕاستیدا کات وزەی درووستکردنی داهاتووە و تەنیا سەرچاوە و پارە وسامانی خەڵکە کە بەیەکسانی دابەش کراوە تۆ لە کوردستان و کەسی دیکە لە ژاپۆن و ئاڵمان بە یەکسانی ۲۴ کات ژمێریان هەیە و ئەو شتە کە جیاوازی لە ناو خەڵک درووست دەکات بەکار هێنانی کاتە لە پێناو پڕۆژەیکی دیاری کراو.


جگە لە کات و تەمەن کە بە باوڕی من لە زێڕیش باشترە،خەسار بوونی هزر و مێشکی خەڵکە، گەڕان بە دوای هەمێستێر و شتانی دیکە ئەم بیرۆکە لە مێشکی خەڵک بڵاو دەکاتەوە کە هەوڵ دان،کاسبی کردن، دەرس خوێندن ناتوانێ تۆ لە زووترین کات سەرکەوتوو بکات و تۆدەبێ بە شوێن ڕێگاێکی کورت و ئاسانتر بیت. جا ئەم بیرۆکەی گەندەڵە کە درووس بوو بە ئاسانی ناسڕێتەوە و ناڕاستەوخۆ ئەبێتە نەریت و کەلتوور. کە بیرلە هەرشتێک دەکەیت بە دوای ئاسانترین ڕێگا ئەڕۆیت، مێشکت تەمەڵ دەکات و پێت وایە بە خەیاڵ کردن ئەتوانی هەموو شتێک بگۆڕی.


وڵاتی بێ پایتەخت

وڵاتی بێ پایتەخت ناوی کتێبێکە, محەمەد مەسعوود جەلیزادە نووسیویەتی ئەم نووسەر و ڕۆشنبیرە کوڕی نەمر مەسعوود محەمەد نووسەر و ڕوناکبیری کوردە. یەکەم جار لە یوتیوب و دیتنی زنجیرە باسێک ۴٠ بەشی بەناو نەوەکانی هێکتور مامۆستا محەمەد مەسعوودم ناسی، ئەو زنجیرە باسە بە تێروتەسەلی باسی نەوەکانی ئاخیل و هێکتور دەکات و لە ڕاستیدا شێوە ڕوانینێکە بۆ ڵێکدانەوە و درووست بوونی دوو شارستانیەتی یونان و ڕۆم. هەڵبەت لە کتێبی وڵاتی بێ پایتەخت دیسان دەگەڕێتەوە بۆ ئەو باسانە.

بابەتی سەرەکی و با بڵین کاکڵەی وتەکانی ئەم کتێبە تێکەڵ کردنی عەشیرەت و شارە بۆ بونیادنانی شارستانیەت واتە باسی ئەوە دەکەت لە میژوودا هۆز و عەشیرەت وەکوو نێر و سپێرمە و شار وەکوو هێلکە یان مێ بەراورد دەکرێ واتە ئەگەر شارێکی وەرگرمان بێت دەکرێ ئەو هۆزە لەو شارە بتوێنەوە، بۆ نموونە هۆزی ئەردەڵان و وەزیری و تێکەڵ بوونیان لە ناو شاری سنە و دروستکردنی میرنشینی ئەردەڵان یان وەکوو بابان و سلێمانی یان بارزانی و هەولێر یان قاجار و تەورێز و هتد..

هەڵبەت پێش گریمانەی ئەم تواندنەوە دوور بوونە لە کەلتووری خۆییاتی. ئەم باسە ئەگەریش لای ئێوە بە تەواوی ڕاست نەبێ بە ڕای من دەبێتە هۆی گەشەی هزری لە کۆمەڵگا و درووست کەری وتووێژە لەناو چینی ڕۆشنبیر کە بە ڕاستی کورد زۆر پێویستی بەم باسانەیە، یەکەم بۆگرێ دانی خۆی وەکوو نەتەوە بە هەموو جیهان، دووەم بۆ دۆزینەوەی رێگایک کە لەم دۆخە شێواوە خۆی دەرباز بکات.       

بەڵام هەندێک تێبینیم هەیە سەبارەت بەم کتێبە:

یەکم بابەتەکە تۆزێک سنووردارە و هەموو ڕەهەندەکانی کۆمەڵگا ناگرێتەوە بۆ نموونە ئەگەر نووسەر بیهەوێ باسی لێکدانەوەی کودستان یان ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە گۆشە نیگای دێمۆگرافی بکات دەبێ سەردێڕی کتێبەکەش بگوڕێت یان خۆی بڵێت ئەم کتێبە لە گۆشە نیگای دێمۆگرافی نووسراوە. لەبەر ئەوەی کە کاریگەری دین، ئابووری، سایکۆلۆژی و … لە وڵاتی بێ پایتەخت ڕووک کەکراوەتەوە هیچ باسێک لەسەری نیە.

هەروەها لە پادکۆستی ڕووداو کە مامۆستا محەمەد لەسەر هەموو گرفتەکانی کۆمەڵگا قسە دەکات تۆ هەست دەکەی چەکوشێکی بەدەستەو هەموو شتێک وەکوو بزمار دەبینێت. لە بۆ نموونە بە ئینتمای نیشتمانی دەیهەوێ ڕەوتی چەپ و فێمینیسم و ئابووری ‌هەمووی شی بکاتەوە.لەبەر ئەوەی زوربەی باسەکانی مامۆستا لە ناو کتێب یان ڤیدیۆ یەک رەهەندی و تەسکە.

لە کتیبی وڵاتی بێ پایتەخت بەشێکی کەم لەو کتێبە تەرخان دەکات بۆ کوردستان و لە کۆتایی کتێبەکە سەبارەت بە کوردستان قسە دەکات، واتە زوربەی لەو کتێبە بە گشتی باسی عێراق و ڕوژهەڵاتی ناوە ڕاست دەکات. نووسەر هیچ بەدیل و ڕێگا چارەیکی ڕاستەقینەی نیە نە لە کتێبەکە و نە لە ڤیدیوکانی خۆی، بە گشتی ئەڵێت دەبی بە ژن و ژنخواز لە ناو یەکتر بتوێنەوە یان ئینتمای نیشتمانی بێت یان زمانی یەکگرتوومان بێت و … بە ڵام ناڕواتە ناو وردکاری هەروەها خۆی لە دین و سیاسەت دوور ئەگرێ ڕەنگە لە ڕەخنە و ڕوانینی خەڵک دەترسێت و نایهەوێت لەگەڵ ئەو شتانە ڕووبەڕوو بێت. بەڵام بە وتەی کوردی ناکرێت لە ئاو بدەیت و قاچت تەڕ نەبێت شتی وا نابێت.

لە کۆتایی داواتان لێ دەکەم ئەم کتێبە بخوێنن و ڤیدیوکانی نەوەکانی هێکتوریش چاو لێ بکەن کە بە ڕاستی زانیاری زۆری تێدایە. هیوادارم مامۆستا لەشی ساغ بێت و بەردەوام بێت.

  

 

بۆ مێژوو نووسینی مەسعوود بارزانی


بەڵێنم داوە وەکوو خوێندنی کتێبی ژیاننامه کە بە ڕاستی حەزم لێیە. ژیاننامەوکتێبی ڕێبەرانی کورد بخوێنم. کتێبی بۆ مێژوو نووسینی مەسعوود بارزانی جێاوازە لەگەڵ ژیاننامەی نەوشیروان مستەفا و نووری پاشا وهتد. لەبەر ئەوەی مەسعوود بارزانی لە ئێستادا ناڕاستەوخۆ لە سەر کورسی دەسەڵاتە و پارتی دەسەڵاتی کوردی هەیە لە باشوور. حکوومەتی هەرێم لە دۆخێکی هەستیارە و بە ڕاستی دوژمنی زۆرە. لەبەر ئەوەیە کە نووسینی وشە بە وشەی ئەم کتێبە ئەتوانێ لەسەر دۆخی کورد بابڵین لە باشوور کاریگەری خۆی هەبێت.
هەر بەم هۆکارەش کتێبەکە زۆر بە شێوازێکی دیپلۆماتیک نووسراە کە تۆ هەست دەکەی لە کونگرەی ڕۆژنامەوانی دانیشتووی و گوێت لە مەسعوود بارزانیە هەڵبەت ئەمە لە ڕووی سیاسیە و شتێکی باشە پێم وایە ئەمە یەکمجارە کورد نەک لەبەر هەست و سۆز بەڵکوو لە پێناو هوکارێکی سیاسی کتێب ئەنووسێت.
بارزانی لەم کتێبە زۆرتر باسی مافی کورد بۆ سەربەخۆیی دەکات هەڵبەت لە پێکهاتەی یاسای نێونەتەوەیی. وا دیارە ڕووی لە خەڵکی کوردستان نیە و دەیهەوی ئامریکا و ڕێکخراوی نەتەوەیکگرتووەکان لەسەر پرسی کورد ڕازی بکات.
هەڵبەت باسی ئەوە ناکات کە بۆ دەبێ کورد دەوڵەتی خۆی درووست بکات؟ ئێمە دەزانین کە نەیار و دوژمن لە ناوخۆ ودەرەوەی وڵات بوونەتە لەمپەرێک بۆ درووست کردنی دەوڵەت و سەربەخۆیی هەر بەم هۆیەش دەبوا بارزانی ئەم باسەی بکردایات کە سوودەکانی سەربەخۆیی چیە و بۆ تاکی کورد دەبێ هەوڵی ئەوە بدات؟
بۆ درووست کردنی دەوڵەت دەبێ هاوکات زلهێزەکان ڕازی بکەیت و لەگەڵیان هاوپەیمانی پێک بێنیت، لە لاێەکی دیکەوە خەڵک لەگەڵ خۆت هاوڕا بکەیت بۆ جێ بەجێ کردنی پڕۆژەیکی سیاسی گەورە. ئەگەر چی لە ڕێفراندۆم زورتر لە ۹۰ لەسەدی کورد دەنگی بە سەربەخۆیی دا بەڵام پێم وایە خەڵک بە وردی نازانن دەوڵەت درووست کردن چەسوودێکی هەیە و ئەرکی خۆیان لەم پڕۆسە چیە .
بارزانی تایبەتمەندی کوردستان و نەتەوەی کورد باس ناکات و لەگەڵ زۆر وڵاتی دیکە بەراوردی دەکات بەڵام بە ڕاستی پرسی کورد دەبێ بە وردی شی بکرێتەوە. بۆنموونە کێشە لەگەڵ عێراق، یان ئەنفاڵ و کیمیایی ئەگەر چی ڕاستیەبەڵام نابێتە مەرجی سەرەکی و بیانوو بو درووست کردنی دەوڵەت واتە پێویست ناکات نەتەوەێک لە پێشدا ژینۆساید بکرێت دوایی دەوڵەتسازی بکات.
دەوڵەتسازی لە ڕقی وڵاتی دراوسێ یان قەرەپوو کردنەوەی ژینۆساید نیە بەڵکوو پڕۆژەێکی سیاسیە کە تا ئێستا نەمدیوە ڕۆشنبیرێکی کورد باسی ئەوە بکات کە سوودەکانی چیە و ئەرکی تاکی کورد لەم پڕۆژەدا چیە.
پێم وایە تەنانەت ئەگەر ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دان بەوەش دابنێت و بە فەرمی کوردستان ببێتە دەوڵەت بەڵام خەڵک پێ وابێت دەوڵەت باوکی ئەوانەو ئەرکی بەس بڵاو کردنی پارە و مووچەیە و وەکووتاک ڕۆلێکی گرنگ و بەرچاوی نیە و خۆی بە خاوەنی ئەو سەروەریە نەزانێت، لە ئاکامدا دەوڵەتێکی لاواز و هەژار درووست دەکرێت کە خەڵکێکێ کەم ئەندام و چەقبەستوو لەوێ دەژین وەکوو زوربەی لە وڵاتە ئیسلامیەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

وانەی نوژا

لە مێژە باوڕم بە سیستەمی پەرەوەردە و فێرکاری لە ئێران نەماوە. کاتێ چاو لە ڕابردوو دەکەم پێم وایە زوربەی لە زانستی ئەمڕوی من دەستکردی هەوڵ و تێکۆشانی خۆم بووە کە یان بە دوای کتێب خۆیندن بووم یان بە دوای زانیاری لەناو ئینتەرنێت.
لە ڕاستیدا بۆ نۆژای کچم کە تەمەنی ۶ ساڵە، خولێکی فێرکاریم دەسپێکردووە کە بنەمای لەسەر زانستەگشتیەکانە. ئەگەر ژیانی خۆمان وەکوو هەرەمێک یان سێگۆشەیک چاو لێ بکەین بەشی خواری هەرەمەکە تەمەنی منداڵیە کە کاتمان زۆرە و مێشکمان بۆ شتی قووڵ و شیکاری ئامادە نیە.


پێم وایە ئەم سەردەمە باشترین کاتەبۆ فێر بوونی زانستەگشتیەکان بە شێوەیکی ڕووکەشی بۆ نموونە زانست لە سەر خۆر و مانگ و ئەستێرەناسی یان کەرەسە و ئامرازی جۆراوجۆر چۆن کار دەکات..

کاتێ کە تەمەنی ئێمە بەرەو لاوی و گەورە بوون ڕۆیشت ئەدی کاتمان نیە کە زانیاریە گشتیەکان فێر بین و دەبێ لەسەر بواری تایبەت کار بکەین. بۆ نموونە پاش ئەوەی گەیشتین بە تەمەنی ۱۵ ساڵ دبێ بواری تایبەتی خۆمان دەست نیشان بکەین بۆ نموونە بواڕی هونەر،بیرکاری،کارەبا یان…. پاش چەن ساڵ خوێندن لەوبوارە ڕۆیشتن بۆ زانکۆ لەوێش دیسان بوارەکە وردتر دەبێتەوە بۆ نموونە ئێمە کە بە گشتی کارەبامان خوێندووە لەم قۆناغە بەشی کۆنتڕوڵ دەخوێنین.


ئەم شێوە لە درێژەدانە یارمەتیمان ئەدات کە زیاتر بڕوینە ناو قووڵایی بابەتەکە.
ئەگەر بگەڕێمەوە بۆ سەرەتای باسەکە من هەوڵم داوە کە بەشی خواری هەرەمەکە لە مێشکی کچەکەم بەربڵاو کەم و زانیاریکی کورت و پوخت لەسەر هەموو شتێکی پێ بدەم ئەمەش جۆرێک ڕێکخستن و ئامادەکاریە بۆ هەڵبژاردنی بواری تایبەت لە داهاتوو.
ئەو بابەتانە کە وەکوو زانیاری گشتی پێم وتووە ئەمانەیە:

ژمارەکان،کەش و هەوا،سووڕینی ئاو، گۆی زەوی و هەسارەی من،چۆن لە ئاگر دەرباز بین، خولی خۆراک لە ناو بوونەوەرەکان،سەگی یاریدەر، ئاو لە ناو سروشت،نووری مانگ، بەرزکەرەوەی پەنجەرەی کارەبایی، نوور و تاریکی یان چۆن نوور دەبینین،How TV works، How keyboard works,کەف چۆن،درووس دەبێت، چاو چۆن کار دەکات،ئاو چۆن دێتە ناو ماڵەکان، get the flu,نەخشەی جیهان، گرووپی خۆراک بەشی ۱ و بەشی ۲ ، Compass introduction , مێژووی چرخ، vga card, بەرگری خودی ، hold your urine, expired medicine, پلەی گەرما،learn and fun 1، learn and fun 2، ڕۆژەکانی حەفتە، چیرۆکی پرۆمتیوس، quiz for kids، ئاوێنە چۆن کاردەکات، دەنگی پەلەوەرەکان، دەنگ لە مرۆڤ چون درووست دەبێت، ئایا ئاژەڵ قسە دەکات، دۆستی ڕاستەقینە، how car engine works، بەفر چۆن درووست دەب، چەکی کڵاش چۆن کار دەکات،جەمسەری باکوور و باشوور،مۆڵتیمتر، مار .

گژوگیا ژمارەی ۲

هەندێک بابەت هەیە کە ناتوانم بە ناو وتارێک یان دەقێک دوور و درێژ بینووسم، هەروەها پێویستە کە بینووسم با لە مێشکم بۆ هەمیشە بڕوات و ئەدی بیری پێ نەکەمەوە لە ڕاستیدا ئەمە جۆرێک وتووێژە لەگەڵ خۆم.

ورە و هیوا

تاکی کورد لە بازنەیکی نەرێنی ماوەتەوە، بێ هیوایە له بەرئەوەش تووشی خەمۆکی دەبێت، کە تووشی خەمۆکی بوو ئەدی کارناکات، کەکارناکات واتە پارەی نیە کە پارەی نەبوو دیسان تووشی خەمۆکی دەبێ. ئەم بازنەیە بۆ گەنجی کورد زۆر مەترسیە. ئەرکی ڕووناکبیر و دەسەڵات دار لە کۆمەڵگای کوردی بەرزکردنەوەی ورەو و هیوای لاوانە و ئەم ئەرکەش بە ئەستوی هەموو تاکی کوردە. تکایە ئەگەر گەنجێک پرسیاری کرد لێتان سەبارەت بە ئابووری و ژیانی داهاتوو و هاوسەرگیری و دۆزینەوەی کار و…. بێ هیوای مەکەن لە ڕاستیدا لای من ئەم کارە تاوانێکی زۆر قورسە و بێ هیواکردن لاوێک لەگەڵ کوشتنی دا یەکسانە.

دیمەنێک لە ڕوانگەی وێنە کێش

لە سەرکار بووم چووم قاوەێک بخوەم کە دلاقەی ژووری چێشتخانەکەم کردەوە تۆزێک سارد بوو، ڕوانیم بو دیمەنی دەرەوە. کێو و دار و کۆڵان و ….. بەڵام بۆ یەکم جار دیمەنەکەم وەکوو وێنەکێشێک دی نە وەک بینەرێکی ئاسایی. هێڵێکی ئاسۆیی دیمەنەکەێ ئەکردە دوو لەتەو دارێکم بینی کە هەزار له ق و پۆی لاوازی بوو کە زۆر بە ئاسانی ده کرێ بە قەڵەمێکی تەسک و ڕەش ڕەسم بکرێ. لەسەرەوە ئاسمانێکی گیراو بوو تا نیوەی هێڵی ئاسۆیی هاتبووە خوارەو . دارە گەورەکە ڕێک تا نێوان لاپەڕەکە ئەڕوا و ئەهاتە پێش کێوەکان. لاێ خۆم وتم بریا قەڵه مێکی ۲b و ۶b و لاپەڕەێکی سپی و کاتێکی بێ کۆتاییم بوایا و بە هەوەسی خۆم ئەو دیمەنەم بکێشایە. چ دیمەنێکی جوان و سەرنج ڕاکێش بوو. لە خەیاڵی خۆم قووڵ بوومەوە، لە پڕدا بانگیان کردم و وتیان وەرە خوارەوە موشتەری هاتووەو کاری پێتە.

سوارچاکی سومێری

ئەسپی شێتی خەیاڵ هەموو شەوێک بۆ شوێنێکی نادیار
ئەمڕفێنێت.

بەردەوام وەکوو سوارچاکێکی ئاکدی لە باکوورەوە بۆ نێوان دوو ڕووباری مێزۆپۆتامیا دێمە خوارەوە.

چاو باز ئەکەم.

لەشم لێرەیە و ڕۆحم لە مێژوو قەتیس ماوە.

کە ڕۆژ هەڵدێت ئەسپەکەم بە پێ کۆنترین دەقی ڕاهێنانی ئەسپ ڕام کردووە و وردە وردە بەرەو ئامانجێکی ڕووناک
لە چاو ون دەبم

 

مروڤی باڵا

جێاوازی مرۆڤی باڵا لەگەڵ مرۆڤی ئاسایی ئەوەیە کە مرۆڤی باڵا خۆی پێناسەی بەختەوەری و ناخۆشی ئەکات و پاش ئەوەش خۆی بڕیار ئەدات کە لە ژیانی دا بەختەوەر بووە یان نە. لاێ مرۆڤی ئاسایی شتەکە پێچەوانەیە واتە خۆی نە بەختەوەری پێناسە ئەکات نە لەسەر خۆی بڕیار ئەدات. واتە کۆمەڵگا پێ ئەڵێ بەختەوەری چیە و تۆڕە کۆمەڵاێەتیەکان لەسەری بڕیار ئەدەن کە لە ژیان سەرکەوتووە یان دۆڕاوە.

ئازادی وەکوو پێش مەرجی ئەخلاق

بەپێ فەلسەفەی ئەخلاقی کانت، پێش مەرجی ئەخلاق و دین ئازادیە. کە تۆ ئازادیت نەبوو ناکرێ باسی دینی یا ئەخلاقی بکەی. لەبەر ئەوەی ئەو هەڵسوکەوتە کە ئەیکەیت لەلاین کۆمەڵگا و حکوومەت بەسەرت سەپێندراوە، واتە باشە یان خراپە خۆت هەڵینابژێری و جەبریە، تۆش هاوکات وەکوو مروڤی بەرپرسیار پێناسە ناکریت. هەر بەم هۆکارەش لە وڵاتێ وا ئازادی نیە ناکرێ مرۆڤ بە تەواوی لە ڕووی ئەخلاقی بەراورد بکەیت، کە لەوڵاتێک بەرپرسیارێەتیش نەبوو لە ڕاستیدا هیج یاسا و ئەخلاقێک بوونی نیە.

ئاێدیالیستی نەهیلیست

زوربەی لە نهیلیستەکانی ناو کۆمەڵگا ئەچنە ناو جەرگەی ئایدیالیستەوە. بۆ نموونە ئەگەر لە کەسێک پرسیار بکەین ئەتهەوێ چ جۆر خێزان یا بنەماڵەیک درووس بکەیت؟ بنەماڵەیک پێناسە دەکات کە لە جیهان نموونەی نەبووە. ئەڵێن باشە لاێ تۆ چ نووسەرێک باشە ؟ پێناسەیک دەکات کە تەنانەت داستایفسکیش ناگرێتەوە. ئەڵێن چ حزب و دەسەڵاتێکی سیاسیت پێ باشە؟ شتێک باس ئەکات کە لە سویسیش بەدی نەهاتووە. ئەم جۆرە نەخوشیە وای لە مرۆڤی کورد کردووە کە هەوڵ بۆ هیچ شتێک نەدا لەبەر ئەوە یوتوپیاکەی زۆر دوورە لە ڕاستیەکان و هیچ کات بە دی نایت، کە واتە هیچ کات پڕاگماتیست بیر ناکەتەوە و هەوڵیش بۆ هیچ کارێک نادات.

ئەرکی ڕۆشنبیر

ڕۆشنبیر دەبێ له ئاستی مێتاپۆلیتیک(بە پێ وتەی گرامشی لە سەروی سیاسەت)بیر بکاتەوە و چالاکی بکات نەک لە ئاستی سیاسەت وان، واتە ڕۆشنبیر ئەبێ لە پێش مرۆڤی سیاسی بڕوات نەک بە دواێ ئەو کەوێت. لە ڕاستیدا مرۆڤی سیاسی جێبەجێ کەری بیری ڕۆشنبیرە هەڵبەت بۆ بەدەس هێنانی هێز و دەسەڵات، بەو مەرجەی کە ڕۆشنبیر هزری کۆمەڵگای ڕووناک کردبێت .

کۆمپلوتیسم یان پیلان گێڕی

ڕۆشنبیری ئاستێکی مەترسیداری هەێە ئەگەر بتهەوێ زۆر دوور بڕویت، گومان ئەکەی لە هەموو شتێک. کە گومانت کرد لەهەموو شتێک بێ هیوا ئەبی بەرامبەر بە هەموو شتێک.واتە باوڕ بە پیلان گێڕی یان کۆمپلوتیسم جۆرێک گۆمان کردنە لە هەموو شتێک. ئەمەش کێشەیکی گەورەی ڕوشنبیری کوردە. بۆ نموونە لە زوربەی ڕۆمانەکانی بەختیار عەلی و شێرزاد حەسەن خۆی دەردەخات. هەموو کاتی ڕەشبینی و بێ هیوایی لە لاێەن ڕۆشنبیرەوە ئاراستەی کۆمەڵگا ئەکرێ. لاێ من بێ لاێنی واتە ڕەشبینی و بێ هیوایی.

هونەری خۆشاردنەوە نووسینی  Kevin D.Mitnick


ماوەیەک لەمەوپێش دەستم کرد بە خوێندنی کتێبی هونەری خۆشاردنەوە (The art of invisibility)،

 نووسینی  Kevin D.Mitnick  ئەم نووسەرە، هاکەرێکی بەناوبانگە و کۆمپانیایەکی سایبریشی هەیە کە لەسەر دژە وایرۆس و هێرشە سایبرییەکان کار دەکات وە لە بواری ئاسایش ڕاوێژکارێکی پلە بەرزە، هەروەها Kevin D.Mitnick سێ کتێبی دیکەی هەیە بە ناوی هونەری دزەکردن، هونەری فریودان و ڕۆح لە ناو وایەرەکان.  بە داخەوە ئەم نووسەرو هاکەرە گەورە لە ساڵی ۲۰۲۳ کۆچی دوایی کرد.

ئەگەر کتێبی تۆماری هەمیشەیی  Permanent Record نووسینی   Edward Snowden تان خوێندبێت ئەم کتێبەش تۆزێک لە کتێبەکەی سنۆدێن ئەچێت بە تایبەت لەو بوارە کە هەردووکیان هەوڵ ئەدەن لە NSA,CIA,FBI بە جۆرێک خۆیان بشارنەوە وڕێگەی سیخوڕی بە حکوومەتی ئەمریکا نەدەن.


Who Was Kevin Mitnick: The Hacker That Changed Cybersecurity


جیاوازیەکە ئەوەیە کە کتێبی هونەری خۆشاردنەوە زیاتر ئەڕوات ناو وردکاری تەکنیکی و قووڵتر باسی زانستی ئەکات واتا کتێبی سنۆدێن بۆ خەڵکی ئاسایی باشترە بەڵام بە ڕای من هەر خوێندکار یان ئەندازیارێکی کۆمپیوتەر لە کوردستان ئەبێ ئەم کتێبەی میتنیک بخوێنێت تا بزانێت مەبەست لە خۆشاردنەوە یاخۆ پاراستن چیە.

یەکەم هەنگاو بۆ خۆشاردنەوە کڕینی لاپتۆپێکی نوێیە بەو مەرجەی کە بە هیچ شێوەیەک ئەکاونتی گووگڵ یان یاهوو یان تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان نەکرێتەوە کە دیار بوو کیت و ناسنامەت لەسەر ئینتەرنێت چیە ئیتر شاردنەوە مانای نییە و هەموو شتێک دەرئەکەوێت بۆ نموونە مێژووی گەرانەکان لەسەر گووگڵ تۆمار کراوە.

دەزانێت لە یوتیوب چ ڤیدیۆیەکت بینیوە یان لە گووگڵ بە دوای چی گەڕاوی یان تەنانەت لە چ شوێنێک بۆ چ شوێنێک ڕۆیشتووی هەڵبەت لەم کتێبەش باسی دەکات کە چۆن دەکرێت ئەم زانیاریانە کە لەسەرت تۆمار کراوە بیسڕیتەوە بەڵام باشترین کار ئەوەیە کە دوو ناسنامەت هەبێت یەکیان نەهێنی بێت و ئەو ئامێرانە وا کاری پێ ئەکەیت بە تەواوی ئەمن بێت.

ئەمن بوون بەس ئەکاونتەکان نییە زۆر شت  ئەگرێتەوە، سەرەتا ئەو ئامێرە کە دەیکڕی لاپتۆپ یان مۆبایل لەبەر ئەوەی ناونیشانی MAC  هەیە و ژمارەی زنجیرەیی (Serial Number) هەیە نابێ خۆت بە ناسنامە یان Debit Card بیکڕی ئەبێ بە پارەی نەختی بیکڕی باشتر ئەوەیە کە Gift Card بەکاربێنی باشتریش ئەوەیە کە خۆت نەیکڕی لەبەر ئەوەی دووکانەکان کامێرای شاراوەیان هەیە و خۆت بە جۆرێک بپارێزی و بشاریتەوە یان پارەکە بدەی بە کەسێکی نەناسراو بیکڕێ بۆت.

پێوەندی گرتن بە ئینتەرنێت زۆر قورسترە. یەکەم ئەبێ TOR دامەزرێنی هەڵبەت لە ئێران ئەم کارە زەحمەتە و ئینتەرنێتێکی خێرای دەوێت تۆڕ وەکوو پیاز وایە تەنانەت جۆری پرۆتۆکۆلەکەیشی پیازی و چین لەسەر چینە کە بە باشی تۆ ئەشارێتەوە و دووەمین کارکڕینی  VPN بۆ ئەوەیە دیار نەبێت لە چ ڕێگایەک پەیوەندی ئەگری بەڵام VPN کان هەموویان جێگەی متمانە نین زوربەیان لەلایەن دەزگای سیخۆڕی وڵاتانی جۆراوجۆر دامەزراون باشتر ئەوەیە کە VPN بە بیتکۆین بیکڕیت هەڵبەت بیتکۆین بە تەواوی نهێنی نییە و زنجیرەی بلاک کراوەیە هەموو کەسێک دەتوانێ مامەڵەکانی سەر ئەم تۆڕە ببینێت ڕاستە کە نێوی تۆ لە بلاک چین  یان زنجیرەی بلاک دیار نییە بەڵام ناونیشانی گشتی تۆ یان ناونیشانی پابلیک لەوێ دیارە.

باشتر ئەوەیە کە دوو دانە جزدانی بیتکۆین یان بیتکۆین واڵت بەکاربێنیت وە هەروەها لە سیستەمی هاوشێوەی Coinjoin کەڵک وەربگریت پاشان بە هیچ شێوەیەک  Exchangeبۆ گۆڕینەوەی بیتکۆین بەکار نەهێنی پاش کڕینی VPN ئەکرێت بڵێی لە خۆشاردنەوە نزیک بوویتەوە بەڵام باشتر ئەوەیە کە ناونیشانی MAC ئامێرەکانت بگۆڕی و بە بەردەوامی کاریان پێ نەکەیت هەروەها لەو شوێنەش بە مۆبایل کارنەکەی, لەبەر ئەوەی نزیکترین ئانتین دیاری ئەکات لە چ گەڕەکێک نیشتەجێ بووی هەڵبەت ئەم کتێبە باسی موبایلیش دەکات و ئەڵێ چۆن بیکڕیت و سوودی لێ وەربگریت و تەنانەت خۆت بشاریتەوە.

CoinJoin - Bitcoin Wiki

هەروەها دەڵێت Burned Phone چییە و کە بە ڕاستی باسەکە زۆر دوور و درێژ دەبێت و باشتر ئەوەیە کە خۆتان کتێبەکە بخوێنن لە بواری تەکنەلۆژیا هەندێک کتێب و سەرچاوە هەیە کە زۆر پێویستە بکرێت بە کوردی بەڵام ئەو وەرگێڕانە لەبەر خێرایی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا ئەبێ لە یەک مانگ تا سێ مانگ بکرێت ئەم کارەش بۆ یەک نەفەر ناکرێت و هێز و پارەی زۆری دەوێ بەڵام پێم وایە ئەکرێ بە نووسین و ڤیدیۆ و پادکەست لەسەر هەموو کتێبەکان باس بکەین و وڵاتی خۆمان (کوردستان) لەگەڵ تەکنەلۆژیای سەردەم ئاشنا بکەین لەگەڵ ڕێزم

کتابهایی که در سال ۲۰۲۳ خواندم

  1. چرا ملت ها شکست میخورند نوشته ی دارون عجم اوغلو
  2. بازجویی از صدام نوشته ی جان نیکسون
  3. ژرمینال نوشته ی امیل زولا
  4. غرور و تعصب نوشته ی جین آستین
  5. در خرقه سرخ رنگ نوشته ی استانلی جان وایمن
  6. امپراتوری اسلامی نوشته ی فیلیس کورزین
  7. صفر به یک نوشته ی  پیتر ثیل
  8. معمای قطب نما نوشته ی امیر د . آتسل
  9. کار جانبی نوشته ی Chris Guillebeau
  10. Bitcoin for dummies By Prypto
  11. The Blocksize War By Jonathan Bier ترجمه عالی از وب سایت منابع فارسی بیت کوین
  12. دانشکده های من نوشته ی ماکسیم گورکی
  13. مصاحبه با شاهپور بختیار – پروژه تاریخ شفاهی ایران
  14. از کورسان تا کردستان
  15. اقتصاد اتریشی: آشنایی با مکتب بازار نوشته ی استیون هورویتز ترجمه دکتر امیر حسین خالقی
  16. معمای توسعه- تجربه ماهاتیر و مالزی نوشته ی نوشته ی علی اشرف افخمی
  17. لەکەناری دانوبەوە بۆ خڕی ناوزەنگ: دیوی ناوەوەی ڕوداوەکانی کوردستان ١٩٧۵ –  ١٩٧٨ نه وشیروان مسته فا
  18. ۱۲ ستون موفقیت نوشته‌ی جیم ران
  19. سازگاری و خۆڕاگری له مەهاباد,ئێتنۆگڕافی وێنەیی له کوردستانی ئێران: کاریگەری میدیاکان،جیاوازییه ڕەگەزێتییەکان و خۆڕاگری له ناو مێرمنداڵان,کامیل ئەحمەدی
  20. کورد بوون  به‌شێک له‌ بیره‌وه‌رییه‌کانی کاپیتان حه‌مه‌دی مه‌ولوودی
  21. ناتمام نوشته ی مسعود فروتن
  22. رستاخیز نوشته ی تولستوی
  23. پروژه تاریخ شفاهی هاروارد-مصاحبه با هما ناطق
  24. کژ رفتاری نوشته ی ریچارد اچ تیلر
  25. رئالیسم کاپیتالیستی نوشته ی مارک فیشر
  26. پول راستین نوشته ی گری نورث
  27. پیشمه رگه نووسینی ره حیمی قازی
  28. کۆمەڵناسی ئایین نووسینی خالێد عەلیزادە
  29. بدن انسان نوشته بلیندا گالاگر
  30. قدرت خواندن از سقراط تا توییتر نوشته ی فرانک فوردی
  31. دن آرام نوشته ی شولوخوف
  32. راز شادی والدین دانمارکی اثر جسیکا جول الکساندر
  33. دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان لە ناوەوە بونیادنان، لە دەرەوە دانپیانان. دکتور بورهان یاسین
  34. قیام ۱۸۸۰ کردستان(شیخ عبیدالله نهری) در اسناد محرمانه بریتانیا نوشته ی جمال میرزا عزیز ترجمه ی بهزاد خوشحالی
  35.  

کۆڕەکەم هێژا − پسرم هیژا

ئەوڕۆ ۴ سەرماوەز . هێژای کوڕم لەدایک بوو. هیوادارم بتوانم بەباشترین شێوە پەروەردەی بکەم و باوکێکی باش بم بۆ هێژا.

امروز ۴ آذر ۱۴۰۲ پسرم هیژا به دنیا آمد. امیدوارم بتوانم پدر خوبی برایش باشم.

هیژا در زبان کردی به معنی محترم و ارجمند است