نویسنده: Donkishot

دوو ساڵ پێش ئێستا لە بازاڕ شەترەنجێکی زۆر ئاساییم بۆ کچەکەم کڕی بەڵام پاش ماوەیک خۆم زۆرتر حەزم لێ کرد. لەسەر مۆبایلەکەم ئەپێکی ئاندرۆیدم داگرت بە ناوی Dr Wolf دەستم کرد بە فێر بوونی جووڵەکان و تاکتیکەکان بۆ نموونە

Ladder Checkmate چۆنە یان چۆن دەکرێ بە قەڵا و پاوشا بەرامبەرەکەت مات بکەیت؟تا ئەو شوێنە کە ئەپەکە خۆڕایی بوو درێژەم بە فێر بوون و یاری کردن دا، هەڵبەت بەوەش نەوەستام و کتێبێکم خویند بە ناوی Chess for dummies ئەم کتێبەش لەسەرەتاوە باسی هەموو شتە بنەڕەتیەکانی کردبوو بۆ نموونە Fork,Pin گرتنی قەڵا و زنجیرەی سەرباز و هتد…

پاش ئەوەی تۆزێک لە شەترەنج تێگەیشتم ئەپیکی Chess.com لەسەر مۆبایلەکەم دابەزاند و هاوکات لە ماڵپەڕی Lichess یاریم دەکرد و شتی نۆی فێر دەبووم. دەڕوامە پێشەوە و زۆرتر هەستم بەوە دەکرد کە ئەم یاریە زۆر قووڵە و بەڕاستی ئاڵوودەی ئەم یاریە بووم.

لەسەر یوتیوب سەدان ڤیدیو و راهێنانم چاولێ کرد و بەراستی شتی ئاوام قەد نەدیبوو و سەرسامی شەترەنج بووم.پاش ماوەیک گوتم با خۆم تاقی بکەمەوە و بڕۆم لەسەر بۆرد و راستەوخۆ یاری بکەم.

لەگەڵ داریووش هاوڕێم کە ئەو لەمێژە یاری دەکات و زۆرلەمن باشترە بەشداری یاری حەفتانەی سنە بووم و لەبەشی Rapid 10+5 6 یاریم کرد و بەس یەک یاریم بردەوە! و هەموویم دۆڕاند.ئەزموونێکی زۆر باش بوو و لەگەڵ هیوا یاری زانێکی شەترەنج کە زۆر زیرەک و لێهاتوو بوو بووم بە هاوڕێ و جاروبار ئەگەر پرسیارێکم هەبێت پێوەندی لەگەڵ دەگرم و ئەویش بە دڵ فراوانیکی زۆرەوە وڵامم ئەداتەوە.

حەز و خۆشەویستی من بۆ شەترەنج کۆتایی نەهات و لای خۆم وتم دەبێ باشتر ئەم یاریە فێر بم.هەڵبەت بە هۆی ماڵ و منداڵ و کاری دوو شیفت کاتم زۆر کەمە بەڵام زۆر جار لە چرکەێکیش سوود وەردەگرم بۆ ئەوەی هەنگاوێکی بچووک بڕۆمە پێش.

پاش ماوەیک کتێبی شێوازی من (My System) نووسینی ئارۆن نیمزۆڤیچم کڕی کە ئەتوانین بڵین قۆرئانی شەترەنجە. ئەم کتێبە بە شیوازێکی قووڵ و زانستی هەموو سووچ و پەناکانی شەترەنج ڕوون دەکات و وردە وردە تۆ فێری یاری کارامە دەبیت.هەڵبەت من ۴۰ لاپەڕەم لێ خوێندووە و هێشتا تەواو نەبووە، لەبەر ئەوەی هەر لاپەڕەێک ۲ یا ۳ یاری هەیە کە بەزمانی شەترەنج PGN نووسراوە تۆ دەبێ لەسەر بۆرد یان کۆمپیوتەر تاقیان بکەیت بۆ ئەوەی لە مەبەستی نووسەر تێ بگەیت.

۵ یان ۶ کتێبی ترم کڕی بوو و بەڕاستی نازانم چ کاتێک دەرفەتی خوێندنم هەیە. بەڵام بەردەوام لە فێر بوون و یاری کردنم.

ڕۆژێکی باراناوی بەهاری لە ئاویەردا لە نێو وتووێژێکی دۆستانەدا ئەندێشەی دامەزراندنی کافە وتووێژ هاتە دنیاوە!

وەکوو هەمیشە کە لە ڕۆژانی پشووداندا دەرفەتێک دەهاتە ئاراوە هەلمان بە قازانج دەزانی تا بگەڕینەوە بۆ سنە و بتوانین لەگەڵ هەڤاڵان و هاوڕێیاندا کۆ ببینەوە و بە دیداری یەکتر چاو و دڵمان ڕۆشن بکەینەوە.

سەرەتای کۆبوونەوەکانی ئێمە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی ٢٠١٢ زایینی (١٣٩١ کۆچی هەتاوی). کۆڕێکمان دامەزراندبوو لە هۆگران و چالاکانی بواری بەرنامەنڤیسی و نەمامێر بە ناوی (دانیشتنە کراوەکانی نەرمامێری سنە) کە دوایی ناوەکەی گۆڕدرا بە کورد سافتوەیر. ڕۆژانی هەیینی کۆ دەبووینەوە تاکوو لەسەر کێشەکانی کارکردن لە دنیای بەرنامەنووسی و شێوەی مامەڵە کردنی بنەماڵە لەگەڵ‌ ئەوەی ئێمە دایمە لە پشتی کامپیوترەکەمانەوە دەبینن و پرسیار و داخوازییە سەرسوڕ‌هێنەرەکانی مشتەرییەکان تا هەواڵی نوێی دنیای تەکنۆلۆژیای زانیاری قسە و ڕاوێژمان دەکرد. جاروباریش خولێکمان بەڕێوە دەبرد تا ئەزموونی خۆمان لەگەڵ کەسانی تر هاوبەش بکەین و ئەوانیش ئامادەیی ئەوەیانە هەبێت بچنە نێو دنیای کار و پیشەوە. ئەم کۆڕ و کۆبوونەوانە بەردەوام تاکوو چوار ساڵ هەر حەفتە بەڕێوەدەچوو تا کاتێک هەر کەسێکمان بە هۆیێکەوە بەتایبەت بە بۆنەی دەرس خوێندن و بژیوی ژیان سنەمان بەجێ هێشت. لە سەرەتادا چەند کەسمان ڕوویان لە تاران نا و چەند کەسی تریشمان تا ساڵانی تر لە سنە مانەوە.

دوای ئەو کۆچە نەخوازراوە هەردەم هەلێک دەڕەخسا دەگەڕاینەوە بۆ سنە و لەگەڵ هاوڕێیان کۆ دەبووینەوە و لەسەر بابەتگەلی جۆراوجۆر قسەمان دەکرد. بە تایبەت ئەم پرسیارەمان دووپات دەکردەوە “بۆ کوردستان ئەوەندە ڕەش و ڕووتە؟” ئێمەی تاران دیتوو کاتێ دەگەڕاینەوە بۆ سنە هەر لە هەمەدانەوە هەستمان بە دواکەوتوویێکی بەرچاو دەکرد و هەمیشە لە خۆممان دەپرسی چۆن دەتوانین ئەم دۆخە بگۆڕین؟

ئەم هاتنەوەیە بۆ سنە و دیدار تازە کردنەوەمانە لە ساڵێکدا چەند جارێ ڕووی دەدا کە بە بۆنەی جێژنەکانی ڕەمەزان و قوربان و نەورۆزەوە بوو یان ئەگەر چەند ڕۆژێکی پشوودان دەکەوتە سەریەک ئێمەی بە دەور یەکتردا کۆ دەکردەوە و چرای دیوەخانی “کورد سافتوەیر”ی ڕۆشن ڕادەگرت.

پاش زیاتر لە دەساڵ تێپەڕبوون لەو کۆڕە دە دوازە کەسییە تەنیا دوو نەفەرمان لە سنە مایەوە و کەسانی تریش وەکوو ئێمە باڵەوازەی دەرەوەی کوردستان بوون. هەر لە تارانەوە تا ستۆکهۆلم و لەندەن پەرتەوازە بووین!

ئەمما ئێمە هەر کۆڵمان نەداو هەمدیسان سنەمان دەکردە کۆشی دایک و لەوێ یەکترمان دەدیتەوە و هەمان پرسیار و هەمان بۆچە و هەمان چ بکەین؟ بەڵام ئیدی دنیا گۆڕی بوو. دنیا لە کوردستانەوە شۆڕشی ژینی بە خۆیەوە بینی بوو. پرسیارەکانی ئێمە ئەمجارە ڕەنگی تازەی بە خۆیەوە بەدی دەکرد. ژیریی دەستکرد هاتبووە نێو دنیای ڕاستەقینەی خەڵکەوە و هەموو لەسەری قسەیان دەکرد و لە ژیرییەکەی خەڵک حەپەسا بوون بەڵام ژیرییەکەی تام و چێژی کوردانەی نەبوو. هەر ئەم بابەتە بووە هۆی ئەوە کە ئەم پرسیارە لە خۆمان بکەینەوە ئەرێ زمانی کوردی کوانێ؟ کە کوردیش بە کوردیی لەم ژیرییە دەستکردە کەڵک وەربگرێت و بکەوێتە بەر رستە و پرسیاری کوردییەوە و بە کوردیی وڵامی بداتەوە. چونکە ناوەرۆک بە زمانی کوردی کەمە و لە زمانە بێ سەرچاوەکان بۆ پێواژۆ کردنی زمانی سروشتی دێتە ئەژمار ژیریی دەستکرد لە مۆدێلە زمانییە گەورەکاندا نەتوانێت بۆ زمانی کوردی شتێکی ئەوتۆ بەرهەم بهێنێت.

ئەزموونی کۆ بوونەوەکانی ئەم چەند ساڵە و ڕەش و ڕووتی و لاوازی سیاسی و ئابووری ڕۆژهەڵاتی کوردستان و نەبوونی بەخۆدا پەرمین و باوەڕ و ئەندێشەی کارسازی لە نێو کۆمەڵگەی کوردیدا بووەتە هۆی وازهێنان لە نیشتمان و ڕۆیشتن بۆ دەرەوەی وڵات. قەدەغە بوونی زمانی کوردی لە قوتابخانە و بەرهەمهەنەهێنانی ناوەرۆک بە زمانی کوردی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە بوارگەلی نوێدا بووگەسە هۆی نامۆ بوونی خەڵک لەگەڵ زمانەکەیاندا و مەترسی ژیریی دەستکرد لەسەر زمانی کوردی هەموو یەکیان گرت تا ببنە چرای داگیرساوی دوورە دەستی نێو شەوەزەنگ.

ئاکامی ئەو ڕۆژە بەهارییە باراناوییەی ئاویەر بوو بە پادکەستی کافە وتووێژ تا بە زمان و ئەندێشەی کوردییەوە لەبارەی تەکنۆلۆژیاوە قسە بکەین، فەرهەنگی دامەزراندنی کاسبی و ستارتاپ و ئالنگارییەکانی بهێنینە ئاراوە، ئابووری کوردستان لە پەنجەرەی تەکنۆلۆژیاوە سەیر بکەین و بەردەنگی خۆمان هان بدەین بە ئەندێشەیێکی ڕەخنەگرانەوە بە باوەڕ و وزەیێکی بەرزەوە لە خۆ پرسیار بکات چۆن دەتوانین  لەم دۆخە خۆمان ڕزگار بکەین و ژیانێکی باش و کوردستانێکی ئاوەدان لە ڕێگەی تەکنۆلۆژیاوە بونیاد بنێن؟

نووسینی ئارش ئەمانی

خەریکی خوێندنی کتێبی خانزاد میرژنی سۆرانم. ئەم کتێبە سەرکاو گۆرانی نووسیویە و بە شێوازی شانۆنامەیە. سەرکاو چەند کتێبی دیکەی نووسیووە کە دوو مانگ پێش ئێستا لەهەموو کوردستان و دەرەوەی وڵات بڵاو بوونەوە. 

من سێ ساڵە سەرکاو دەناسم یەکم جار لە کڵاب هاوس و پاش شۆڕشی ژینابوو کە گوێبیستی سەرکاو بووم. لەم سێ ساڵە وابزانم ۳۰۰ یان تەنانەت ۴۰۰ کات ژمێر کڵاب هاوس و یوتیوب و تیک تاکم گوێ داوە هەڵبەت لایڤ و ڤیدیۆکان دەگۆڕم بە فایلی دەنگی و پاشان لە ناو ماشین یان لە سەرکار یان لە سڕەی دوکتور یان ….. گوێ ئەدەم . بە ڕاستی زۆر شتی لێ فێر بووم تەنانەت کوردیەکەشم لای ئەو ڕێک و پێک بوو لەبەر ئەوە ئاخافتنەکەی پێچەوانەی ڕۆشنبیرانی باشوور کەمترین وشەی عەرەبی تێدایە و کوردیەکەی پەتیە. 

کاتی خوێندنی کتێبی خانزاد میرژنی سۆران دەکەومە بیری کتێبی قەڵای دمدم نووسینی عەرەبێ شەمۆ کە ئەویش باسی خانو لەپ زێڕین و میرنشینەکەی دەکرد لام وابوو هەموو میرنشینە کوردیەکان وەکوو یەکن. 

زۆر حەزم لێیە وەکوو سەفەرێکی مێژوویی و خەیاڵی بگەڕێمەوە بۆ ئەو سەردەمە و سەردانی هەموو میرنشینە کوردیەکان بکەم بزانم چۆن ژیاون.ئەردەڵان، بابان، سۆران، بادینان، جەزیر و بۆتان، داسنی، حەکاری ومۆکریان و … کاتی باسی ئەم میرنشینانە دەکەم دەکەومە بیری کتێبی شەرەفنامەی بێدلیسی کەمێژووی ئەم ئەمارەتە کوردیانە بە وردی باس دەکات. 

چیرۆکی خۆشی و دەوڵەمەندی و چاونەترسی کورد ، سوپای کورد و دڵخۆشی کورد هاوکاتیش چیرۆکی شەڕ و خەیانەت و ماڵ وێرانی. 

هەندێ جار ئەڵێم زۆر شت ڕێگر بووە لەوەی کە تا ئێستا وڵاتمان نەبێت، هەڵبەت زۆر دڵخۆشم بەباشوور و ڕۆژئاڤا کە تا ئێستا وەکوو هەرێمێکی فێدێڕاڵ ناسراون.بەڵام ئەگەر ڕاستی بڵین  ئێستا خاوەنی سەروەری سیاسی خۆمان نین و لە ژێر حوکمی چوار ۆڵاتی دیکەین. 

یەک لەو هۆکارانە ویستی کوردە کە ئەمەش کەس باسی ناکات ، جگە لەوە هەوڵێکی بەربڵاو و ڕاستەقینەی بۆ سەربەخۆیی نەداوە پێشتر زۆر سوور نەبووە لە سەر دەوڵەتسازی هەڵبەت ئێستا دۆخەکە گۆڕاوە و نەتەوەی کورد هەستی بە بێ دەوڵەتی و دواکەوتوویی کردووە و پێم وایە ویستی کوردیش (خەڵک نەک حێزبی سیاسی) گرێ دراوە بە نیشتمانسازی و دەوڵەتسازی. 

من لەو چەند کتێبە کە شانۆنامە بوون بەس کتێبی خانزادم کڕی و خەریکە تەواو دەبێت. هیوادارم ئێوەش پاڵپشتی سەرکاو بن و ئەم کتێبانە بکڕن لە سنە لە کتێب فرۆشی نالی هەیە. کتێبەکان ئەمانەن.

چەند شانۆنامە لە سەرکاو

لاس و خەزاڵ، ١٢۵ هەزار تمەن

پەریخان، ١٢۵ ت

خانزاد میرژنی سۆران، ١٢۵ت

میری میران، ١٢۵ت

مەولەوی تاوەگۆزی، ١٢۵ ت

زەمبیلفرۆش، ١٢۵ت

شێخی سەنعان، ١٢۵ت

کاوەی دووەم، ١٢۵ت

بڵاوگە: ڕێگا

لەوانەیە هاوڕیەتی و بەردەوام بوون ببێتە هۆی درووست کردنی دامەزراوە یان پڕۆژەێکی هاوبەش، ئەم پڕوژە لە سەرەتا بە دانیشتنەکانی کۆڕی نەرمەواڵە لە سنە دەستی پێ کرد و ئەم بابەتەش دەگەڕێتەوە بۆ ١٢ ساڵ پێش ئێستا. ئێمە چەند کەسی چالاک بووین لە بواری IT و نەرمەواڵە و هەر کەسمان خەریکی کار و پیشەی تایبەت بە خۆی بوو.

پاش ماوەێک هەستمان بەوە کرد کە دەتوانین ئەزموون و بیرۆکەی خۆمان لە دانیشتنەکان بڵاو بکەینەوە و وتووێژێکی تایبەت لەسەر کاری بە کۆمەڵ، دۆخی کوردستان و بازاڕ دیتنەوە ساز بکەین. لە سەرەتا ئەم کۆڕانە حەفتەیک جارێک ڕێک دەخرا پاشان بە هۆی گیروگرەفتەکانی ژیان هەروەها کوچی هاوڕیان بۆ دەرەوەی کوردستان دانیشتنەکان مانگێ جارێک یان سێ مانگ جارێک دەکرا.

وتووێژ سەبارەت بە جیهانی نۆی و گۆڕانکاریەکان بەردەوام درێژەی هەبوو. لە لایکەوە هەست بە پێشکەوتن و چالاکی لەم بوارەدا و لە لایکی دیکەوە هەستی بەرپرسیار بوون بەرامبەر کۆمەڵگای کوردستان بوو بە هۆی درووست کردنی کافە وتووێژ و هەڵبەت ئەمەش ئاسان نەبوو.

لەسەرەتاوە بۆ دەسپێک وابزانم یەک ساڵ پاش ئەوەی قسەمان کرد بەڵێنمان دا کە پادکەستێک درووست بکەین بەڵام گیروگرفتی ژیان و نەبوونی کات و پەرتەوازە بوون ئەم پڕۆژەیە یەک ساڵ بە دوا خست.

ئامانجی ئێمە بۆ درووست کردنی پادکەستی کافە وتووێژ چەند خاڵێکی دیاری کراوە.

• یارمەتی دان بە جیلی نۆی و خۆێندکارانی کوردستان
• پاراستنی زمانی کوردی و ڕێز گرتن لە کەلتووری کوردی
• گؤڕینەوەی زانست و بیروڕا لە نێوان هاوڕیان
• درووست کردن و پەرە پێدان بە باوڕ بە خۆ بوون لە نێوان لاوانی کوردستان
• تیشک خستنە سەر گیر و گرفتەکانی کۆمەڵگای کوردستان و دۆزینەوەی چارەسەر بۆ ئەم کێشانە

هیوادارم ئێوەش وەکوو بەردەنگی کافەوتوێژ لەم ڕێگا دوور و درێژه یارمەتیمان بدەن  

بەڵێنم داوە وەکوو خوێندنی کتێبی ژیاننامه کە بە ڕاستی حەزم لێیە. ژیاننامەوکتێبی ڕێبەرانی کورد بخوێنم. کتێبی بۆ مێژوو نووسینی مەسعوود بارزانی جێاوازە لەگەڵ ژیاننامەی نەوشیروان مستەفا و نووری پاشا وهتد. لەبەر ئەوەی مەسعوود بارزانی لە ئێستادا ناڕاستەوخۆ لە سەر کورسی دەسەڵاتە و پارتی دەسەڵاتی کوردی هەیە لە باشوور. حکوومەتی هەرێم لە دۆخێکی هەستیارە و بە ڕاستی دوژمنی زۆرە. لەبەر ئەوەیە کە نووسینی وشە بە وشەی ئەم کتێبە ئەتوانێ لەسەر دۆخی کورد بابڵین لە باشوور کاریگەری خۆی هەبێت.
هەر بەم هۆکارەش کتێبەکە زۆر بە شێوازێکی دیپلۆماتیک نووسراە کە تۆ هەست دەکەی لە کونگرەی ڕۆژنامەوانی دانیشتووی و گوێت لە مەسعوود بارزانیە هەڵبەت ئەمە لە ڕووی سیاسیە و شتێکی باشە پێم وایە ئەمە یەکمجارە کورد نەک لەبەر هەست و سۆز بەڵکوو لە پێناو هوکارێکی سیاسی کتێب ئەنووسێت.
بارزانی لەم کتێبە زۆرتر باسی مافی کورد بۆ سەربەخۆیی دەکات هەڵبەت لە پێکهاتەی یاسای نێونەتەوەیی. وا دیارە ڕووی لە خەڵکی کوردستان نیە و دەیهەوی ئامریکا و ڕێکخراوی نەتەوەیکگرتووەکان لەسەر پرسی کورد ڕازی بکات.
هەڵبەت باسی ئەوە ناکات کە بۆ دەبێ کورد دەوڵەتی خۆی درووست بکات؟ ئێمە دەزانین کە نەیار و دوژمن لە ناوخۆ ودەرەوەی وڵات بوونەتە لەمپەرێک بۆ درووست کردنی دەوڵەت و سەربەخۆیی هەر بەم هۆیەش دەبوا بارزانی ئەم باسەی بکردایات کە سوودەکانی سەربەخۆیی چیە و بۆ تاکی کورد دەبێ هەوڵی ئەوە بدات؟
بۆ درووست کردنی دەوڵەت دەبێ هاوکات زلهێزەکان ڕازی بکەیت و لەگەڵیان هاوپەیمانی پێک بێنیت، لە لاێەکی دیکەوە خەڵک لەگەڵ خۆت هاوڕا بکەیت بۆ جێ بەجێ کردنی پڕۆژەیکی سیاسی گەورە. ئەگەر چی لە ڕێفراندۆم زورتر لە ۹۰ لەسەدی کورد دەنگی بە سەربەخۆیی دا بەڵام پێم وایە خەڵک بە وردی نازانن دەوڵەت درووست کردن چەسوودێکی هەیە و ئەرکی خۆیان لەم پڕۆسە چیە .
بارزانی تایبەتمەندی کوردستان و نەتەوەی کورد باس ناکات و لەگەڵ زۆر وڵاتی دیکە بەراوردی دەکات بەڵام بە ڕاستی پرسی کورد دەبێ بە وردی شی بکرێتەوە. بۆنموونە کێشە لەگەڵ عێراق، یان ئەنفاڵ و کیمیایی ئەگەر چی ڕاستیەبەڵام نابێتە مەرجی سەرەکی و بیانوو بو درووست کردنی دەوڵەت واتە پێویست ناکات نەتەوەێک لە پێشدا ژینۆساید بکرێت دوایی دەوڵەتسازی بکات.
دەوڵەتسازی لە ڕقی وڵاتی دراوسێ یان قەرەپوو کردنەوەی ژینۆساید نیە بەڵکوو پڕۆژەێکی سیاسیە کە تا ئێستا نەمدیوە ڕۆشنبیرێکی کورد باسی ئەوە بکات کە سوودەکانی چیە و ئەرکی تاکی کورد لەم پڕۆژەدا چیە.
پێم وایە تەنانەت ئەگەر ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دان بەوەش دابنێت و بە فەرمی کوردستان ببێتە دەوڵەت بەڵام خەڵک پێ وابێت دەوڵەت باوکی ئەوانەو ئەرکی بەس بڵاو کردنی پارە و مووچەیە و وەکووتاک ڕۆلێکی گرنگ و بەرچاوی نیە و خۆی بە خاوەنی ئەو سەروەریە نەزانێت، لە ئاکامدا دەوڵەتێکی لاواز و هەژار درووست دەکرێت کە خەڵکێکێ کەم ئەندام و چەقبەستوو لەوێ دەژین وەکوو زوربەی لە وڵاتە ئیسلامیەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.