دسته: بررسی کتاب

پێشەکی:

هیچ کات واز لەخوێندنی ژیان نامە ناهێنم. وا دەزانم کە ژیان نامەی ڕێبەر و نووسەرە گەورەکان ڕێگای بەرپێمان ڕووناک دەکاتەوە. بە تایبەت ژیان نامەی ئەو کەسانەی کە لە زۆربەی بوارەکاندا شارەزاو لێهاتوون.

نەوشیروان مستەفا لەم کتێبەدا بە وردی باسی ئاڵ و گوڕی سیاسی کوردستانی باشور لە ساڵەکانی ١٩٧۵–١٩٧٨ دەکات. هەروەها لەگەڵ خۆی ئێمەش دەبا بۆ وڵاتی ئۆتریش و قاوەخانەکانی ڤیەن (Wien) و بۆ سنووری سووریە و حەسکە و قامیشلی هەتا چیاکانی برادۆست و داڵان پەر. دوایی ئەگەڕینەوە بۆ شنۆ سەرسنووری ئێران.

لەگەڵ پیشمەرگە قارەمانەکان چەک و تەقەمەنی ڕوانەی بنکەکانی یەکیەتی دەکەین و شۆڕشی نۆی دەس پێ دەکەین.

وتار:

ئەمە یەکەمین کتێبی نەوشیروان مستەفایە کە دەیخوێنم و ئەوەندە بەلام بەنرخ و خۆش بوو کەدەمهەوێ هەموو کتێبەکانی دیکەشی یەک لە دوای یەک بخوێنم. پاش شۆڕشی ئەیلوول لە ساڵی ١٩۶١ (کتێبێک هەربەم ناوە هەیە سەبارەت بە شۆڕشی مەڵا مستەفا کە لە داهاتوو دەیخوێنم) خەباتی چەکداری لە کوردستانی باشور دەستی پێ کرد و ئەم شەڕە پارتیزانیە دریژەی بوو تا ساڵی ١٩٧۵ و گرێبەستی ئەلجەزایر، ئەم گرێبەستە لە نێوان ئێران و عێراق واژوو کراو بە پێ ئەم گرێبەستە حکوومەتی پەهلەوی ئێران نابێ لە کۆرد پشتیوانی بکات و ڕێگەنەدا کە بارزانی هێرش بکاتە سەر رژیمی سەدام. پاش ئەم پەیمانە حێزبی پارتی دێمۆکرات وازیان لە خەباتی چەکداری هێنا و زۆربەی کادروڕێبەرانی حێزب ڕوویان لە ئێران کرد و بە فەرمانی شای ئێران لە کەرەج نیشتە جێ بوون.

زۆربەی پێشمەرگەکانی پارتی دوای ئاش بەتاڵ چەک و تەقەمەنی خۆیان رادەستی حکوومەتی عێراق کرد و بە فەرمانی مەڵا مستەفا وازیان لە چەک هێنا. نائۆمێدی زۆر لە نێوان خەڵکی کۆردستان پیک هاتبوو. بەعس بە بیانوی جۆراوجۆر خەڵکی ئەگرت و ئەکوشت و لە سێدارە ئەدا ئەم نائۆمیدیە بوو بە هۆی ئەوەی کە هێزێکی نوێ لە باشووری کوردستان سەر هەڵبدا و خوازیاری خەباتی چەکداری بێت نەوشیروان مستەفا و مام جەلال و هاوڕیانی کەوتنە جم و جۆڵ و خۆڕێکخستن بو سازکردنی هێزێکی سیاسی و چەکداری لە دژی عێراق. سەرەتا لە سنووری سووریە جێگیر بوون و حافز ئەسەد بە هۆی کێشەی لە گەڵ سەدام یاری ئەوانی دا و توانیان خۆیان ساز بکەن، سەرەتا یەکیەتی لەگەڵ حێزبی کومەڵەی ڕەنجدەران هاوپێمان بوو پاشان لەگەڵ چەند حێزبێکی چەپ وەک حێزبی سوسیالیزم یەکیان گرت.

نەوشیروان مستەفا لەم کتێبەدا زۆر بە وردی باسی ناوچەکە دەکات بۆ نموونە لە سەر بابەتی ئابووری، جۆتیاری و مەڕوماڵات و فراوان بوونی ئاو و کانی لە کوردستان و بەنداوی دووکان ، … باس دەکات و پێ وایە لە داهاتوودا کوردستان دەتوانێ لە بواری جووتیاری و کشت و کاڵ و ئاژەڵ داری و هەروەها گەشت و گۆزار پێش کەوێت و سوودی لە وەربگرێت.

هەروەها زۆر بە وردی باسی کۆمەڵناسی کوردستان و تەرێقەتی نەقشبەندی و قادری و بیروباوڕی ئائینی خەڵک دەکا و چەند لاپەڕەش سەبارەت بە کوردانی ئیزەدی دەنووسێت. ئەم کتێبە نەک لە بواری سیاسی و چەکداری و خەبات بەڵکو لە هەموو بوارەکاندا ئاڵ و گۆڕی کوردستان شی دەکاتەوە و بە شێوەی ڕۆژنامەوانی ڕووداوەکانی ئەو سەردەمە دەخاتە پێش چاوی خوێنەر کە ئەمەش نیشانەی هێزی قەڵەم و ڕوشنبیری نووسەرە.

شەڕی حەکاری یەکێ لە خراپترین رووداوەکانی کوردستانە. بەڕاستی براکوژی لە نێوان کوردا نموونەی زۆرە و لە ئێران و عێراق دەێان جار ڕووی داوە، هەرکات بیر لەوە دەکەمەوە زۆر پەرۆش ئەبەم هەڵبەت شەڕی ناوخۆ لە دنیا شتێکی ئاسائیە و لە هەموو شوێنی ڕوو دەدات، بەڵام بۆ میللەتێکی بن دەست و زۆڵم لێ کراو کە هەموو هێز و شکۆی ئەو میللەتە یەکگرتن و پیکەوە بوونە کارەساتی ئاوا دڵتەزێن و سامناکە. شەڕی حەکاری لە نێوان یەکیەتی و بارزانی و عەشیرەکانی بارزانی ڕووی دا کە بوو بە هوێ کوژرانی سەدان کەس لە پێشمەرگەکانی یەکیەتی و هەندێ کەس لە عەشیرەکانی بارزانی و هێزی قیادە.

بە هیوام شەڕی برا کوژی لە کوردستان تەواو بێت و کورد بە وردی چاو لە مێژووی خوەی بکات و هیچ کات ئەم هەڵەێە دووپات نەکاتەوە. پاش ئەوەی لە شەڕی حەکاری زیانێکی زور لە یەکیەتی دەدرێت نەوشیروان مستەفا و مام جەلال تێ ئەکۆشن خۆێان ڕێک بخەن و شوڕشی چەکداری دەس پێ بکات. کتێبەکە پاش هەوراز و نشیوێکی زۆر کۆتایی پێ هات و من ماوم هەزار بیری جۆراوجۆر لە سەر شۆڕشی کوردستان، ئاڵ و گۆڕی ڕۆژهەڵاتی نیوە ڕاست و ….

همیشه از کتابهایی که در رد همدیگر نوشته شده اند خوشم می آید، این کار باعث میشه که ذهن ما نسبت به مسایل تیزتر بشه و البته تفکر انتقادی هم رشد کنه به عنوان مثل کتاب فلسفه فقر نوشته پرودون است که یک آنارشیست فرانسوی مشهور این کتاب باعث شد که کارل مارکس کتاب فقر فلسفه رو در انتقاد به این افکار بنویسه. یا اخیرا کتابی رو خوندم (کامل نخوندم)به عنوان یاری متقابل عامل تکامل نوشته ی پروپتکین نسخه ی اصلی این کتاب Mutual aid است که در رد نظرات داروین نوشته شده خلاصه کتاب این بود که برخلاف نظرات داروین همیشه تنازع بقا عامل تکامل نیست بلکه یاری متقابل و فداکاری بین همنوعان توانسته بقای انواع حشرات مثل مورچه و سوسک رو تضمین کنه اونها با غذا دادن به همدیگر یا مواظبت از تخم هاو بچه های همدیگر به رشد و بقا رسیده اند. عدم علاقه شخصی و نفرت من از موضوعات پزشکی،دارویی،مباحث سلامتی،زیست جانوری و حیوانی باعث شد که این کتاب رو تا نصفه بخونم ولی شاید خوندنش برای شما خوشایند باشه. 

شاید اگر اروین یالوم من رو روانکاوی میکرد ترس از مرگ رو دلیل این بی علاقگی به موضوعات پزشکی و زیست تشخیص میداد. چرا که مرگ یکی از ۴ سایق زندگی در فلسفه ی اگزیستانسیالیسم است به هر حال موضوع این بود که کتابهای متضاد و نقدهای دو جانبه باعث تکامل فکری میشه همون چیزی که هگل به تز و آنتی تز تشبیه میکنه.

نمیدونم کتاب خدمات متقابل ایران و اسلام نوشته ی مطهری خوانده اید یا نه ولی قطعا میدونید در مورد چیه، اینکه اسلام چقدر خوبه و ما هم چقدر خوبیم و باعث پیشرفت همدیگر شدیم و … همیشه دوست داشتم کسی کتاب خسارت متقابل ایران و اسلام را بنویسد قطعا کتاب خواندنی خواهد بود اخیرا مشغول خواندن کتاب کم حجم امپراتوری اسلامی نوشته ی فیلیس کورزین هستم که کتاب بدی نیست. اگر کتاب دو قرن سکوت زرین کوب را بخوانید متوجه نفرت و کینه عمیق ایرانیان از اسلام خواهید شد چیزی که باعث شد بزرگترین انشعاب و اختلاف تاریخی و مذهبی در صفوف مسلمانها پدیدار بشه و یک fork جدید به نام تشیع درست بشه ..

نفرتی جمع شده و تلنبار شده از سقوط پادشاهی ساسانی از دست رفتن دین و زبان و فرهنگ و همچنین جور و ستم خلفای عباسی و اموی و غیره … البته این خسارت متقابل یکطرفه نبوده ایرانیان در زمان خلفای عباسی (شیعیان خراسان) بیشترین یاری و کمک را به عباسیان رساندند تا بنی امیه را زمین بزنند  و تقریبا در این حکومت حل شدند اکثر وزیران عباسیان ایرانی بودن و البته چیزهای جالبی هم بهشون یاد دادند. شکنجه کردن زندانیان در زمان خلافت عباسیان مرسوم شد که از ایرانیان یاد گرفتند. گذاشتن حاجب دربار هم از سنت پادشاهان پارسی بود حاجب در زمان فعلی رو باید به منشی دفتر رییس ترجمه کرد کسی که مانع دیدن مستقیم خلیفه میشه واین وسط هر کاری که دلش بخواد میکنه مثلا میتونه رشوه بگیره یا کسی رو به دربار راه نده و هزار کار دیگر حکومتی که نمیتونه سیاست توزیع کردن قدرت رو پیاده سازی کنه مجبوره که مخاطبان بی شمار خلیفه مقتدر رو فیلتر کنه این خودش ظلم دوبرابر محسوب میشه . 

در هر حال وجود میرغضب در دربار هارون الرشید و سایر خلفای عباسی هم از آموزش ایرانی ها بود  هر کسی خاطر خلیفه را مکدر میکرد همانجا سرش را می بریدند میرغضب همیشه حاضر و آماده بود تا کسی جرات مخالفت حرف زدن و یا اعتراض نداشته باشد. سریع حکم گردن زدن صادر میشد و به همان سرعت اجرا میشد.

بر خلاف انتقادهایی که از بنی امیه میشه ولی اونها قصد حکمرانی به شیوه خلفای راشدین و سلف خود را نداشتند و حتی مثل عباسیان خودشان را ضله الله نمی خواندند و نمیگفتن که ما از طرف خدا و رسولش انتخاب شدیم و …. و شاید الگویشان امپراتوری های بیزانس و یا در بدترین حالت قبایل بدوی عربستان بود که این دو نمونه هز دو از عباسیان صلح جو تر و دمکرات تر بودن . در واقع عباسیان هم ارزش های ناسیونالیسم عربی رو از بین برد و هم حاکمیت زمینی رو ملغی کرد چیزی به نام جهان اسلام خواستند که در مقام ایدوئولوژی شبیه بلوک شرق استالین بود که البته استالین دمش گرم  به نصف جهان راضی بود.

  عباسیان با یاری خواستن از ترک و فارس و کرد و سایر ملل همه آنها را بدون توجه به ملیتشان زیر سلطه اسلام آورد و از آنها لشکر بزرگتری ساخت تا بتونه امپراتوری خودش را تقویت کنه که البته توان و نیروی خودش رو از سواستفاده از عقاید مذهبی می گرفت و اگر ریشه ای به مسایل نگاه کنیم سقوط عثمانی و شکست امپراتوری اسلامی  چه از لحاظ مذهبی و چه از لحاظ سیاسی و فرهنگی مرهون اقتدار زوری و سفاکانه عباسیان است. به قول معروف “هر چیزی از نازکی پاره میشود ، ظلم از کلفتی“

پ ن: خطر اسپویل شدن داستان

به تازگی کتاب ژرمینال نوشته ی امیل زولا را به پایان رساندم. من نسخه ی صوتی آن را گوش دادم که با ترجمه ی بی نظیر سروش حبیی و صدای رضا عمرانی و توسط انتشارات ماه آوا تهیه شده بود. کتاب ۵۵۰ صفحه ای به ۲۵ ساعت کتاب صوتی تبدیل شده بود که البته شنیدن آن تجربه لذت بخشی بود.

شخصیت پردازی عالی نویسنده باعث شده که همه ی اسم ها با قیاقه هایشان در ذهنم حک شود. اتین,کارترین,شابال,ماهو, زن ماهو,ژاکلن و سوارین و باباموک و موکت و حتی دو تا اسبی که زولا آن ها را نیز به داخل داستان و به اعماق ۵۰۰ متری معادن کشانده بود یعنی ترمپت و باتای. 

کارگران که از وضعیت دستمزد خود ناراضی هستند و زندگی فلاکت باری دارند به رهبری اتین اعتصابات گسترده ای را ترتیب می دهند البته اتین یک رهبر چندان کاریزماتیک و مقتدر نیست ولی کم کم در خلال داستان با مطالعه و نامه نگاری با پلو شارک نقش رهبری پیدا میکند. پلوشارک یک فعال کارگری است که در پاریس زندگی میکند و مشغول تشکیل اتحاد بین الملل کارگران است ولی از دور فعالیتهای کارگری در سایر جاهای فرانسه و حتی بلژیک را زیر نظر دارد و گاهی برای سخنرانی و جمع کردن کمک های مالی هم به آنجا میرود. در هر حال اعتصاباتی که قرار بود چند روز طول بکشد به دلیل کوتاه نیامدن شرکت سه ماه طول کشید. صندوق حمایت کارگران تنها کفاف چند روز آنها را میداد. ۳۰۰۰ مارکی که کارگران به مرور زمان پس انداز کرده بودند سریع تمام می شود. بدبختی و فلاکت کارگران و گرسنگی کارگران از حد گذشت و تقریبا آبرو دارترین خانواده ها را مجبور بی آبرویی و گدایی کرد. توصیف این موقعیت ها چندان هنرمندانه بود که گاهی احساس می کردم در معادن زغال سنگ هستم و همراه واگن کش ها و کلنگ زن ها مشغول کارم.

در ادامه داستان سوارین که طرفدار آنارشیست بود دست به انفجار معدن زد و کارگرانی که اعتصاب کرده بودن را در اعماق زمین گرفتار کرد و آنها ر ابه کشتن داد معدن هم برای همیشه از بین رفت. در پایان داستان اکثر کارگران به زندگی نکبت بار خود ادامه دادند و اتین به فرانسه و پیش پلوشارک رفت تا مبارزات کارگری را با درایت بیشتری سازماندهی کند و اتحاد بین الملل که تازه تشکیل داده بودند را تقویت کند.

یکی از موضوعاتی که به خواندن آن علاقه دارم و دنبال می کنم بیوگرافی است که خوشبختانه کتاب های زیادی هم با این موضوع وجود دارد. پادکست رخ و تراژدی را هم به همین خاطر دنبال میکنم، البته ترجیحم خواندن بیوگرافی افراد معاصر یا حداقل کسانی است که در دو یا سه قرن اخیر زندگی کرده اند. مثلا خواندن بیوگرافی کورش کبیر و یا پیامبران مختلف برایم جذابیت ندارد چون امکان تحریف شدنش وجود دارد و فکر میکنم بعد از انقلاب صنعتی یا عصر روشنگری اروپا زندگی ما از گذشته کاملا جدا شده و ارتباط چندانی با قبل نداریم. به همین خاطر خواندن تاریخ معاصر را مفید تر می دانم تا مثلا تاریخ باستان.

در حال حاضر مشغول خواندن دو کتاب به صورت همزمان هستم اولی کتاب درختان بی بهار نوشته ی ابراهیم یونسی است که یک زندگی نامه خودنوشت عالی و جذاب از این نویسنده است، بعد از خواندن صدوپنجاه صفحه از این کتاب هشتصد صفحه ای به شش سالگی نویسنده رسیده ام. دیدن زندگی ابراهیم یونسی در شهر مرزی بانه و در دوره رضا خان برایم جذاب است.

قلم بی نظیر نویسنده، شرح آداب و رسوم و طرز تفکر مردم آن دوره از کتاب یک اثر قابل تامل ساخته است. به هفت سالگی نویسنده که میرسم با خودم فکر میکنم که با این اوضاع آشفته که نویسنده دارد و چنان محیطی که توصیف میکند چطور میتواند رشد کند و به جایی برسد ؟ پاسخ این سوال خواه ناخواه انسان را دنبال خود میکشد تا بقیه کتاب را هم بخواند.

یک پاراگراف از کتاب زمستان بی بهار نوشته ی ابراهیم یونسی.

“یک مشت مردم توی هم می لولیدند، زندگی می کردند که رنج ببرند و رنج میبردند یعنی که زندگی می کنند. اگر مصیبتی روی می آورد خدا را شکر می کردند اگر هم نمی آورد باز خدا را شکر می کردند، وقتی هم هیچ چیز نبود می گفتند: خدایا به داده و نداده ات شکر. به قول پدرم خوب و بد را نمی فهمیدند، حس تشخیصشان را از دست داده بودند. “

کتاب دیگری هم که همزمان با این کتاب میخوانم کتاب حاصل عمر نوشته ی سامرست موام است که البته من به قصد خواندن یک زندگینامه شروع به خواندن آن کردم ولی نمی شود اسم این کتاب را زندگی نامه گذاشت نویسنده علاقه ای به بازگو گردن مسایل شخصی و حالات روحی و زندگی خود ندارد و تمرکز خود را روی زندگی حرفه ای خود یعنی نوشتن می گذارد این که چه زمانی نوشتن را آغاز کرده و یا نمایش نامه هایش را چگونه نوشته است.

البته این کتاب به طرز غیر قابل باوری میتواند یک راهنمای خوب برای نویسنده ها هم باشد چون نویسنده در کنار تجربه های شیرین زندگی اش به مسایل پیچیده و فنی نوشتن هم می پردازد. این اولین کتابی است که از این نویسنده میخوانم کتاب لبه تیغ را هم دارم که میدانم یک شاهکار است ولی هنوز فرصت نکرده ام که بخوانم شاید امسال این کتاب رو هم بخوانم لبه تیغ را همسرم برای روز تولدم خرید و برایم دو چندان عزیز و با ارزش است.

برنامه ام برای خواندن زندگی نامه ها در آینده به این شکل است:

زندگی نامه ماموستا هه ژار به زبان کوردی (کمی از آن را خوانده ام )

سال های ابری نوشته ی علی اشرف درویشیان (زندگینامه علی اشرف درویشیان)

خاطرات یک مترجم نوشته ی محمد قاضی (زندگی نامه محمد قاضی)

این کتاب اولین کتابیه که از هانا آرنت میخونم و کتاب خوبی هم به نظر میرسه. کتاب حول دلایل قیام در کشورهای بلوک شرق خصوصا مجارستان است و نویسنده بیان میکند که عمده دلیل انقلاب در این کشورها به موضوع آزادی گره خورده است یعنی همانطور که اعتراض کشورهای غربی حول مسئله عدالت و برابری میچرخه اعتراضات بلک شرق حول موضوع آزادی است اگر چه کشورهای بلوک شرق عدالت اقتصادی را هم نتوانستند پیاده سازی کنند و یا اگر این کار را هم کردند بیشتر منجر به فقر فراگیر شد تا رفاه همگانی. 

واقعه ای از پاسترناک نقل میشود که گویا بعد از یک دهه خاموشی اجباری و میدان دادن حزب بلشویک به نویسندگان محبوبش از جمله فاده یف و گورکی و … گویا در یک جلسه شعر خوانی پاسترناک خواسته است که برای حضار شعری بخواند و بعد از افتادن کاغذش مجبور شده آن را از بر بخواند و کل جمعیت که در سالن حضور داشتند همراه با پاسترناک شعر را خوانده بودند این واقعه نشان میدهد که حکومت های توتالیتر اگر چه در تبلیغات  و اعمال خشونت بزرگ جلوه میکنند ولی از درون پوشالی هستند مردمی که تحت تدابیر شدید امنیتی بوده اند بدون اینترنت و رادیو و هر چیزی که فکر کنید به اشعار پاسترناک دسترسی داشته و آن را حفظ کرده بودند.

با پایان گرفتن حکومت نازی در آلمان مردم به سرعت هیتلر و حزب نازی را فراموش کردند چرا که بساط هیتلر مثل بساطی که استالین راه انداخته بود یک صحنه نمایش ایدئولوژیک بود که هیچ ربطی به دنیای واقعی نداشت. وقتی موضوعی در دنیای واقعی قابل باور نیست از سوی مردم دنبال نخواهد شد و در دراز مدت به قعر تاریخ خواهد رفت. در عصر حاضر حکومت های ترکیه فعلی و ایران فعلی بی شباهت به یک تئاتر ایدوئولوژیک نیست و اگر چه در تبلیغات و حرف برای خود ابرقدرتی ساخته اند ولی در عمل شکننده و ضعیف هستند. چون چیزی که از خود ساخته اند با واقعیت جهان نمیخواند و شبیه یک داستان خیالی است که هیچ کس آن را باور نمیکند..  

در انقلاب مجارستان چیزی که جلب توجه میکند پرهیز از آشوب و جنگ داخلی و بی نظمی میان اعتراض کنندگان است. طوری که بر خلاف پیش بینی ها مجارستان نه دچار هرج و مرج شد و نه جنگ داخلی این موضوع درهمه ی کشورهای اقماری روسیه نیز اتفاق افتاد و اینطور نیست که الزاما همه ی انقلاب ها به هرج و مرج کشیده شود. یکی از دلایلی که موجب این اتفاق شد این است که در مجارستان تشکل های دانشجویی،شوراهای کارگری و دهقانی از قوام نسبتا خوبی برخوردار بودند و اگر به تاریخ انقلاب ۵۷ ایران یا سایر ملل نیز توجه کنید همین مسئله تاثیر بسزایی در کنترل خشونت و نظم و انظباط داخلی دارد.(متاسفانه در ایران آن سالها تشکلهای صنفی و بازار توسط حزب های اسلامی و تشکل های کارگری توسط احزاب ایدئولوژیک کمونیستی مصادره شد. یعنی دو باور ایدئولوژیک خطرناک) البته به شرطی که تشکلهای صنفی،دانشجویی،کارگری و سازمان های مردم نهاد صرفا سیاسی نباشند و تبدیل به حزب سیاسی نشوند. برتری تشکلها نسبت به احزاب سیاسی این است که آنها عاری از هر گونه ایدئولوژی هستند و صرفا روی منافع گروهی تمرکز دارند و دنبال خیال و رویا نیستند و دوم اینکه اعضای برجسته آن بر خلاف احزاب سیاسی از پایین انتخاب میشوند و نه از بالا.

در پایان خواندن این کتاب رو به دوستان توصیه میکنم و تصمیم دارم کتاب های بیشتری از هانا آرنت بخوانم.

مسئله اسپینوزا در واقع چهارمین کتابی بود که از اروین یالوم خواندم، اما این کتاب هم مثل دو کتاب قبلی او یعنی وقتی نیچه گریست و درمان شوپنهاور در مورد سرگذشت و آرای یک فیلسوف معوف بود، میشود این سه کتاب را در یک دسته بندی قرار داد. 

مسئله اسپینوزا مثل کتاب های قبلی یالوم پرکشش و عالی بود، داستان یک روایت موازی از زندگی باروخ اسپینوزا در قرن هفدهم به همراه سرگذشت و زندگینامه ی تئورسین حزب نازی یعنی آلفرد روزنبرگ در اوایل قرن بیستم  است. یالوم به سنت فروید که تلاش داشت داستایفسکی را با تکیه بر رمان برادران کارامازوف روانکاوی کند او هم تلاش میکرد شخصیت روزنبرگ را تحلیل کند او یک شخصیت خیالی به اسم دکتر پوفیستر را خلق کرده و تلاش داشت به این مسئله پاسخ دهد که روزنبرگ و همفکران او در حزب نازی چگونه به این نتیجه رسیده اند که همه ی یهودیان را باید کشت؟

حین روانکاوی روزنبرگ هم نقطه ی تلاقی او با اسپینوزا مشخص میشود و خواننده خواهد فهمید چرا روزنبرگ تمام کتابهای اسپینوزا را در هلند مصادره کرده و با خود برده است و عشق و نفرتی که نسبت به اسپینوزا داشت از چه چیزی نشات میگرفت.

رفیقی دارم که شیفته ی مارکس و هگل و اسپینوزا و کانت است، یک ایده آلیست آلمانی که وقتی او را در خیابان های سنندج میبینم با خود میگویم این شخص باید در قرن نوزدهم و در خیابان های مونیخ زندگی میکرد، اینجا چه کار میکند؟ اگر چه اختلاف های زیادی با هم داریم ولی از هم صحبتی و بحث کردن با او لذت میبرم همیشه میگوید از این اروین یالوم خوشم نمی آید تو واقعا اگر میخواهی از اسپینوزا و نیچه کتابی بخوانی چرا سراغ خودشون نمیری ؟ چرا چنین گفت زرتشت و یا اخلاق اسپینوزا را نمیخوانی؟ به او میگویم من آدم صبوری هستم اخلاق اسپینوزا را هم میخوانم اما به وقتش یعنی بعد از اینکه رساله الهی سیاسی او را خواندم.

توی این کتاب هم یالوم توصیه کرده که با کتاب اخلاق شروع نکنید این کتاب دیرفهم و مشکل است و به راحتی نمیشود آن را خواند، روزنبرگ بدبخت هم چند سال این کتاب در جیبش بود و نمیتوانست درست و حسابی این کتاب را درک کند. به هرحال بحث با دوستم به جایی نمیرسد و من یکی پس از دیگری کتابهای یالوم را خواهم خواند و دوستم همچنان مقاومت میکند.

اگر یالوم قالب داستان را برای این کتاب انتخاب نمیکرد میتوانست با خیالی آسوده در مورد زندگی و افکار Chamberlain بنویسد. چرا که هم روزنبرگ و هم هیتلر آثار او را خوانده و کاملا تحت تاثیر نوشته های او بودند و هر دو نیز در سالهای پایانی عمر چمبرلین به دیدارش رفته و به او ابراز ارادت کرده بودند که شرح دیدارشان در کتاب آمده است. با بررسی افکار چمبرلین میشود مطالب بهتری از علت تفکرات نژاد پرستی در ارو پا را فهمید. جالب است که بدانید این آقا داماد واگنر موزیسین معروف آلمانی بوده و الان که سرچ کردم دیدم واگنر هم یهودی ستیز بوده، گویا در آن سالها نژآد پرستی و یهودی ستیزی موضوع رایجی به حساب می آمده است و همه ی نژاد پرستان اروپا منتظر رهبر ناجی خود بودند که با او بیعت کنند هیتلر اگرچه این رهبری را با تمام توان هدایت کرد ولی با سیاست همه یا هیچ خود برای همیشه حزب نازی و تفکراتش را به زباله دان تاریخ فرستاد. 

اگر به بحثهای پیرامون یهودیت و حتی نقد ادیان ابراهیمی علاقه دارید و میخواهید استدلال های اسپینوزا را در این خصوص بخوانید، حتما این کتاب را توصیه میکنم. نیز با خواندن این کتاب میتوانید دید روشنی از زندگی و آرا و عقاید رهبران حزب نازی به دست آورید و همراه با نویسنده در کنار هیتلر و روزنبرگ و در کافه های  مونیخ قهوه بخرید و بحث کنید. و در پایان باید بگویم کتاب حتما ارزش خواندن را دارد.