بلاگ شخصی فواد انصاری – کتابخوانی فروش و بازاریابی جامعه شناسی تکنولوژی و دلنوشته های شخصی

میرنشینەکان و سه رکاو گۆرانی

خەریکی خوێندنی کتێبی خانزاد میرژنی سۆرانم. ئەم کتێبە سەرکاو گۆرانی نووسیویە و بە شێوازی شانۆنامەیە. سەرکاو چەند کتێبی دیکەی نووسیووە کە دوو مانگ پێش ئێستا لەهەموو کوردستان و دەرەوەی وڵات بڵاو بوونەوە.

من سێ ساڵە سەرکاو دەناسم یەکم جار لە کڵاب هاوس و پاش شۆڕشی ژینابوو کە گوێبیستی سەرکاو بووم. لەم سێ ساڵە وابزانم ۳۰۰ یان تەنانەت ۴۰۰ کات ژمێر کڵاب هاوس و یوتیوب و تیک تاکم گوێ داوە هەڵبەت لایڤ و ڤیدیۆکان دەگۆڕم بە فایلی دەنگی و پاشان لە ناو ماشین یان لە سەرکار یان لە سڕەی دوکتور یان ….. گوێ ئەدەم . بە ڕاستی زۆر شتی لێ فێر بووم تەنانەت کوردیەکەشم لای ئەو ڕێک و پێک بوو لەبەر ئەوە ئاخافتنەکەی پێچەوانەی ڕۆشنبیرانی باشوور کەمترین وشەی عەرەبی تێدایە و کوردیەکەی پەتیە.

کاتی خوێندنی کتێبی خانزاد میرژنی سۆران دەکەومە بیری کتێبی قەڵای دمدم نووسینی عەرەبێ شەمۆ کە ئەویش باسی خانو لەپ زێڕین و میرنشینەکەی دەکرد لام وابوو هەموو میرنشینە کوردیەکان وەکوو یەکن.

زۆر حەزم لێیە وەکوو سەفەرێکی مێژوویی و خەیاڵی بگەڕێمەوە بۆ ئەو سەردەمە و سەردانی هەموو میرنشینە کوردیەکان بکەم بزانم چۆن ژیاون.ئەردەڵان، بابان، سۆران، بادینان، جەزیر و بۆتان، داسنی، حەکاری ومۆکریان و … کاتی باسی ئەم میرنشینانە دەکەم دەکەومە بیری کتێبی شەرەفنامەی بێدلیسی کەمێژووی ئەم ئەمارەتە کوردیانە بە وردی باس دەکات.

چیرۆکی خۆشی و دەوڵەمەندی و چاونەترسی کورد ، سوپای کورد و دڵخۆشی کورد هاوکاتیش چیرۆکی شەڕ و خەیانەت و ماڵ وێرانی.

هەندێ جار ئەڵێم زۆر شت ڕێگر بووە لەوەی کە تا ئێستا وڵاتمان نەبێت، هەڵبەت زۆر دڵخۆشم بەباشوور و ڕۆژئاڤا کە تا ئێستا وەکوو هەرێمێکی فێدێڕاڵ ناسراون.بەڵام ئەگەر ڕاستی بڵین ئێستا خاوەنی سەروەری سیاسی خۆمان نین و لە ژێر حوکمی چوار ۆڵاتی دیکەین.

یەک لەو هۆکارانە ویستی کوردە کە ئەمەش کەس باسی ناکات ، جگە لەوە هەوڵێکی بەربڵاو و ڕاستەقینەی بۆ سەربەخۆیی نەداوە پێشتر زۆر سوور نەبووە لە سەر دەوڵەتسازی هەڵبەت ئێستا دۆخەکە گۆڕاوە و نەتەوەی کورد هەستی بە بێ دەوڵەتی و دواکەوتوویی کردووە و پێم وایە ویستی کوردیش (خەڵک نەک حێزبی سیاسی) گرێ دراوە بە نیشتمانسازی و دەوڵەتسازی.

من لەو چەند کتێبە کە شانۆنامە بوون بەس کتێبی خانزادم کڕی و خەریکە تەواو دەبێت. هیوادارم ئێوەش پاڵپشتی سەرکاو بن و ئەم کتێبانە بکڕن لە سنە لە کتێب فرۆشی نالی هەیە. کتێبەکان ئەمانەن.

چەند شانۆنامە لە سەرکاو

لاس و خەزاڵ، ١٢۵ هەزار تمەن

پەریخان، ١٢۵ ت

خانزاد میرژنی سۆران، ١٢۵ت

میری میران، ١٢۵ت

مەولەوی تاوەگۆزی، ١٢۵ ت

زەمبیلفرۆش، ١٢۵ت

شێخی سەنعان، ١٢۵ت

کاوەی دووەم، ١٢۵ت

بڵاوگە: ڕێگا

ڕۆڵی کەسایەتی لەسەر هەموو شتێک

لە یاری شەترەنج خوێندنەوەیک هەیە بەناو دەروونناسی شەترەنج. لەو خوێندنەوە باسی ئەوە دەکرێت کە تۆ ئەتوانی بە پێ کەسایەتی یاریزان شێوەی یاری کردن و نەخشەڕێگای بەرامبەرەکەت بزانیت. بۆ نموونە هەندێک یاریزان کەسایەتیک ئاڵۆزیان هەیە و ڕەنگە بە شێوەی کتێبی یان دیاریکراو یاریەکە دەست پێ نەکەن، ئێمە زۆر دەبینین کەسانێک وەکوو فیرووزجا کە پلەی هەشتمی جیهانیه زۆر جار هەیە کرانەوەێکی سەیری هەیە و کەس نازانێت لەسەر چ سیستەمێک دەڕوات.

ئەگەر چاو لەکەسایەتی مرۆڤ بکەین هەندێ کەس چاو چنۆک یان ڕژدن، هەندێ کەس پارێزکار، هەندێک چاونەترس یان بەخیل یان….

زۆر جار بیر لەم شتە دەکەمەوە و کە چاو لە خۆم دەکەم کەسێکی پارێزکارم و زۆر پێم خۆش نیە لە ژیاندا ڕیسک بکەم، ئەم کەسایەتیە کاریگەری قووڵی لەسەر ژیانم داناوە و تەنانەت لەو یاریانە وا حەزم لێیە کاریگەری هەیە.

بۆ نموونە لە شەترەنج ئەگەر بە ڕەش یاری بکەم شێوەی کرانەوەی کارۆکان هەڵدەبژێرم بۆ ئەوەی شێوەێکی قورس و قایمە لە هەموو شتێک بەرگری دەکات، واتە پێش هێرش بردن بیرم لای بەرگری کردنە.

ئەم شێوە یاری کردنە نە باشە نە خراپە بەڵام پێوەندیکی چڕی بەکەسایەتی یاریزان هەیە، بۆ وێنە کەسانی وەکوو کارپۆف یان ویشلی ئاناند بە شێوازی بەرگری و پۆزیسیۆنی ناسراون تەنانەت کارپۆف مامۆستای شێوەی کارۆکانە.

هەندێ یاریزانیش وەکوو کاسپارۆف یان میخایل تاڵ بە هێرش کردن و یاری داینامیک ناسراون و دیسان ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ کەسایەتی دەروونی ئەو کەسانە.

جگە لە شەترەنج من زۆر حەزم لە بۆکسە و لە منداڵیەوە ئەم ورزشە دەکەم، بۆکسیش ڕێک وەکوو شەترەنج ستایل یان شێوازی جیاوازی هەیە و بۆ نموونە من حەزم لە سۆڤیەت ستایلە، ئەتوانین بڵین تەرکیزی ئەم تاکتیکە لەسەر کۆنتڕۆڵ کردنی بەرامبەرەکەتە لە ڕێگای دوورەوە و تۆ سوود لە جووڵەی پێ وەردەگری و بە دەستی چەپ بەرامبەرەکەت کۆنتڕۆڵ دەکەیت.

شێوەی گارد گرتنیش ناوی Long guard و لە ئێستاش کەسانی وەکوو Usyk , Dimitry bivol بەم شێوازە بۆکس دەکەن و زۆریش سەرکەوتوون.

ئەمەش دەری دەخات هەڵبژاردنی ئەم شێوە بۆکسە پێوەندی هەیە بە کەسایەتی من کە زۆرتر حەزم لە بەرگریە نەک هێرش بردن و پێم خۆشە هەموو شتێک کۆنتڕۆڵ بکەم و له ژیانمدا ڕیسک ناکەم.

ئەمەوێ بڵێم مرۆڤ ناتوانێ لە کەسایەتی خۆی دوورتر بڕوات، باشتر ئەوەیە یەکم جار خۆت بناسیت و بزانیت چ جۆر کەسایەتیکت هەیە، پاش ئەوەی کە خۆتت ناسی دبێ بیر لەوە بکەیتەوە کە چ شێوازێکی ژیان ، بیزنێس یان وەرزش بۆ تۆ گونجاوە.

پاش ئەوەش دەبێ زانستەکەت بکەیتە کردەوە لە ژیای خۆتا و هەوڵ بۆ سەرکەوتن بدەیت.

کافە وتووێژ کارێکی نوێ لەگەڵ هاوڕیانی کۆن

لەوانەیە هاوڕیەتی و بەردەوام بوون ببێتە هۆی درووست کردنی دامەزراوە یان پڕۆژەێکی هاوبەش، ئەم پڕوژە لە سەرەتا بە دانیشتنەکانی کۆڕی نەرمەواڵە لە سنە دەستی پێ کرد و ئەم بابەتەش دەگەڕێتەوە بۆ ١٢ ساڵ پێش ئێستا. ئێمە چەند کەسی چالاک بووین لە بواری IT و نەرمەواڵە و هەر کەسمان خەریکی کار و پیشەی تایبەت بە خۆی بوو.

پاش ماوەێک هەستمان بەوە کرد کە دەتوانین ئەزموون و بیرۆکەی خۆمان لە دانیشتنەکان بڵاو بکەینەوە و وتووێژێکی تایبەت لەسەر کاری بە کۆمەڵ، دۆخی کوردستان و بازاڕ دیتنەوە ساز بکەین. لە سەرەتا ئەم کۆڕانە حەفتەیک جارێک ڕێک دەخرا پاشان بە هۆی گیروگرەفتەکانی ژیان هەروەها کوچی هاوڕیان بۆ دەرەوەی کوردستان دانیشتنەکان مانگێ جارێک یان سێ مانگ جارێک دەکرا.

وتووێژ سەبارەت بە جیهانی نۆی و گۆڕانکاریەکان بەردەوام درێژەی هەبوو. لە لایکەوە هەست بە پێشکەوتن و چالاکی لەم بوارەدا و لە لایکی دیکەوە هەستی بەرپرسیار بوون بەرامبەر کۆمەڵگای کوردستان بوو بە هۆی درووست کردنی کافە وتووێژ و هەڵبەت ئەمەش ئاسان نەبوو.

لەسەرەتاوە بۆ دەسپێک وابزانم یەک ساڵ پاش ئەوەی قسەمان کرد بەڵێنمان دا کە پادکەستێک درووست بکەین بەڵام گیروگرفتی ژیان و نەبوونی کات و پەرتەوازە بوون ئەم پڕۆژەیە یەک ساڵ بە دوا خست.

ئامانجی ئێمە بۆ درووست کردنی پادکەستی کافە وتووێژ چەند خاڵێکی دیاری کراوە.

یارمەتی دان بە جیلی نۆی و خۆێندکارانی کوردستان
پاراستنی زمانی کوردی و ڕێز گرتن لە کەلتووری کوردی
گؤڕینەوەی زانست و بیروڕا لە نێوان هاوڕیان
درووست کردن و پەرە پێدان بە باوڕ بە خۆ بوون لە نێوان لاوانی کوردستان
تیشک خستنە سەر گیر و گرفتەکانی کۆمەڵگای کوردستان و دۆزینەوەی چارەسەر بۆ ئەم کێشانە

هیوادارم ئێوەش وەکوو بەردەنگی کافەوتوێژ لەم ڕێگا دوور و درێژه یارمەتیمان بدەن

کتابهایی که در سال ۲۰۲۴ خواندم

The art of invisibility written by Kevin D.Mitnick
ابله نوشته ی داستایفسکی
کردها چه می گویند، قادر عبدالله
شهریاران گمنام نوشته ی احمد کسروی
کردستان و کورد
تاریخ ریشه نژادی کورد نوشته ی احسان نوری پاشا
کمونال توتالیتاریسم
قەڵای دمدم نووسینی عه رەبێ شەمۆ
مرگ در ونیز نوشته ی توماس مان
بۆ مێژوو نووسینی مەسعوود بارزانی
موسم هجرت به شمال نوشته ی طیب صالح ترجمه رضا عامری
شوانی کورد نووسینی : عەرەبێ شەمۆ
تاراس بولبا نوشته ی نیکلای گوگول
کۆمار نووسینی ئەفلاتوون
دون ژوان نوشته ی پتر هانتکه ترجمه اژدر انگشتری
کتێبی وڵاتی بێ پایتەخت، نووسینی محەمەد مەسعوود جەلیزادە.
شەرەفنامە نوسینی : میر شەرەفخانی بەدلیسی
انگور فرنگی نوشته ی چخوف
مرۆڤ و دەوروبەر نووسینی مەسعوود محەمەد.
بیچارگان نوشته ی داستایفسکی
بیرەوەرییەکانی ئیحسان نوری پاشا
Chess for Dummies Written by James Eade
هربار که معنی زندگی را فهمیدم، عوضش کردند نوشته ی مارتین کلاین
پیاوێکی شەپقەڕەشی پاڵتۆڕەشی پێڵاوشین نووسینی فەرھاد پیرباڵ
شطرنج باز نوشته ی Stefan Zweig
خان جنید در ایران: شیر صحرای قراقوم در ترکمن صحرا از تیر تا بهمن ۱۳۰۷ شمسی نوشته ی کاوه بیات

هەمێستێر، Airdrop و دنیاێکی خەیاڵی

ئەمە یەکم جار نیە کە خەڵک وەکوو لەشکری تینوو بە دوای پارەی بەلاش یان خەڵاتێکی گەورە ئەڕۆن. بەپێ بەراورد ڕێک وەکوو گەڕان بە دوای زێڕ لە ئالاسکا و ئامریکایە بەڵام ئەم جار کەرەسەی گەڕان ئینتەرنێت و موبایلە. لەوسەردمەش ئەڵێن ئەوکەسانە وا بێڵ و قوڵنە و ئێڵەکیان دەفروشت بوون بە خاوەن پارەی ڕاستەقینە نەک ئەوانە وا بەدوای زێڕ بوون.

هیوای دەوڵەمەند بوون لەیەک شەو دا زۆر خۆشە بە تایبەت ئەگەر هیچ پلان و پڕۆژەێکت نەبێ بۆ کار کردن نە پلانێکی پێویست بێت نە پارەێک بۆ دەستپێک، نە شەریک و هاوڕاێک،نە بیرۆکە و شەهادە و سەوادێک.
موبایلێک و ئەپی تێلێگرام و کاتێکی خۆڕایی وبێ سوود. بەڵام کێشەیک هەیە کە تۆ لەم سەفەرە تەنیا نیت بە پێ ئەو زانیاریانە کە بڵاو بووەتەوە ۱۳۰ ملیۆن کەس لە جیهان وەکوو تۆ بە دوای هەمێستێر و پارەی بەلاش بوون.

واتە لەکۆتایی دا ۱۳۰ ملیۆن کەس فرۆشیاربوون و یەک کڕیاریش نەبوو، کەسێک وا تۆزێک لە ئابووری بزانێ تێدەگات ناهاوسەنگی پێشکەش کردن و داخواز واتە supply and demand چۆن نرخ دائەبەزێنی. وەکوو ئەوەیە بە ملیۆن دانە بەرد و ڕێخمان لەسەر عەرز هەبێت بەڵام کەس پێویستی بەوبەرد و خۆڵە نەبێت و خۆڵ و بەردیش ئەبێتە هیچ. بەپێ ئەو هەواڵانە کە بڵاو بووە دووهەمین کەس لە جیهان کەسێکی ئێرانیه و بووەتە خاوەن هەزار دولار.

هەندێ کەس ئەڵێ باشە ئێمە هیچمان لەدەس نەداوە و پارەیکمان سەرف نەکردووە بۆ ئەم یاریه لە ڕاستیدا وەکوو قومارێک بوو کە پارەێک سەرف نەکەی. ئێستا کە هیچمان دەسنەکەوت ئەڕۆین بە دوای کار و ژیانی خۆمان و تەواو.
بەڵام شتێکی زۆر گرینگتر لەم یاریە خەسار بووە ئەویش کاتە، کات و تەمەن وەکوو زێڕ وایە و ناتوانی یەک سەعات بە ملیۆن دۆلار بکڕی،بەداخەوە کات لای ئێمە زۆر نرخی نیە و وەکوو شتێکی خۆڕایی و بێ بایەخ چاوی لێ ئەکەین.

کات دەتوانێ ئێمە بکات بە پاڵەوانی جیهان، مامۆستای زانکۆ لە ئامریکا، خاوەنی کومپانیایکی گەورە، نووسەرێکی بەناوبانگ یان ئەکتەرێکی ناسراو. لە ڕاستیدا کات وزەی درووستکردنی داهاتووە و تەنیا سەرچاوە و پارە وسامانی خەڵکە کە بەیەکسانی دابەش کراوە تۆ لە کوردستان و کەسی دیکە لە ژاپۆن و ئاڵمان بە یەکسانی ۲۴ کات ژمێریان هەیە و ئەو شتە کە جیاوازی لە ناو خەڵک درووست دەکات بەکار هێنانی کاتە لە پێناو پڕۆژەیکی دیاری کراو.

جگە لە کات و تەمەن کە بە باوڕی من لە زێڕیش باشترە،خەسار بوونی هزر و مێشکی خەڵکە، گەڕان بە دوای هەمێستێر و شتانی دیکە ئەم بیرۆکە لە مێشکی خەڵک بڵاو دەکاتەوە کە هەوڵ دان،کاسبی کردن، دەرس خوێندن ناتوانێ تۆ لە زووترین کات سەرکەوتوو بکات و تۆدەبێ بە شوێن ڕێگاێکی کورت و ئاسانتر بیت. جا ئەم بیرۆکەی گەندەڵە کە درووس بوو بە ئاسانی ناسڕێتەوە و ناڕاستەوخۆ ئەبێتە نەریت و کەلتوور. کە بیرلە هەرشتێک دەکەیت بە دوای ئاسانترین ڕێگا ئەڕۆیت، مێشکت تەمەڵ دەکات و پێت وایە بە خەیاڵ کردن ئەتوانی هەموو شتێک بگۆڕی.

هێرش بۆ لاپەڕەی سپی – ۶

Rural farm By Rapid pen 0.5

وڵاتی بێ پایتەخت

وڵاتی بێ پایتەخت ناوی کتێبێکە, محەمەد مەسعوود جەلیزادە نووسیویەتی ئەم نووسەر و ڕۆشنبیرە کوڕی نەمر مەسعوود محەمەد نووسەر و ڕوناکبیری کوردە. یەکەم جار لە یوتیوب و دیتنی زنجیرە باسێک ۴٠ بەشی بەناو نەوەکانی هێکتور مامۆستا محەمەد مەسعوودم ناسی، ئەو زنجیرە باسە بە تێروتەسەلی باسی نەوەکانی ئاخیل و هێکتور دەکات و لە ڕاستیدا شێوە ڕوانینێکە بۆ ڵێکدانەوە و درووست بوونی دوو شارستانیەتی یونان و ڕۆم. هەڵبەت لە کتێبی وڵاتی بێ پایتەخت دیسان دەگەڕێتەوە بۆ ئەو باسانە.

بابەتی سەرەکی و با بڵین کاکڵەی وتەکانی ئەم کتێبە تێکەڵ کردنی عەشیرەت و شارە بۆ بونیادنانی شارستانیەت واتە باسی ئەوە دەکەت لە میژوودا هۆز و عەشیرەت وەکوو نێر و سپێرمە و شار وەکوو هێلکە یان مێ بەراورد دەکرێ واتە ئەگەر شارێکی وەرگرمان بێت دەکرێ ئەو هۆزە لەو شارە بتوێنەوە، بۆ نموونە هۆزی ئەردەڵان و وەزیری و تێکەڵ بوونیان لە ناو شاری سنە و دروستکردنی میرنشینی ئەردەڵان یان وەکوو بابان و سلێمانی یان بارزانی و هەولێر یان قاجار و تەورێز و هتد..

هەڵبەت پێش گریمانەی ئەم تواندنەوە دوور بوونە لە کەلتووری خۆییاتی. ئەم باسە ئەگەریش لای ئێوە بە تەواوی ڕاست نەبێ بە ڕای من دەبێتە هۆی گەشەی هزری لە کۆمەڵگا و درووست کەری وتووێژە لەناو چینی ڕۆشنبیر کە بە ڕاستی کورد زۆر پێویستی بەم باسانەیە، یەکەم بۆگرێ دانی خۆی وەکوو نەتەوە بە هەموو جیهان، دووەم بۆ دۆزینەوەی رێگایک کە لەم دۆخە شێواوە خۆی دەرباز بکات.

بەڵام هەندێک تێبینیم هەیە سەبارەت بەم کتێبە:

یەکم بابەتەکە تۆزێک سنووردارە و هەموو ڕەهەندەکانی کۆمەڵگا ناگرێتەوە بۆ نموونە ئەگەر نووسەر بیهەوێ باسی لێکدانەوەی کودستان یان ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە گۆشە نیگای دێمۆگرافی بکات دەبێ سەردێڕی کتێبەکەش بگوڕێت یان خۆی بڵێت ئەم کتێبە لە گۆشە نیگای دێمۆگرافی نووسراوە. لەبەر ئەوەی کە کاریگەری دین، ئابووری، سایکۆلۆژی و … لە وڵاتی بێ پایتەخت ڕووک کەکراوەتەوە هیچ باسێک لەسەری نیە.

هەروەها لە پادکۆستی ڕووداو کە مامۆستا محەمەد لەسەر هەموو گرفتەکانی کۆمەڵگا قسە دەکات تۆ هەست دەکەی چەکوشێکی بەدەستەو هەموو شتێک وەکوو بزمار دەبینێت. لە بۆ نموونە بە ئینتمای نیشتمانی دەیهەوێ ڕەوتی چەپ و فێمینیسم و ئابووری ‌هەمووی شی بکاتەوە.لەبەر ئەوەی زوربەی باسەکانی مامۆستا لە ناو کتێب یان ڤیدیۆ یەک رەهەندی و تەسکە.

لە کتیبی وڵاتی بێ پایتەخت بەشێکی کەم لەو کتێبە تەرخان دەکات بۆ کوردستان و لە کۆتایی کتێبەکە سەبارەت بە کوردستان قسە دەکات، واتە زوربەی لەو کتێبە بە گشتی باسی عێراق و ڕوژهەڵاتی ناوە ڕاست دەکات. نووسەر هیچ بەدیل و ڕێگا چارەیکی ڕاستەقینەی نیە نە لە کتێبەکە و نە لە ڤیدیوکانی خۆی، بە گشتی ئەڵێت دەبی بە ژن و ژنخواز لە ناو یەکتر بتوێنەوە یان ئینتمای نیشتمانی بێت یان زمانی یەکگرتوومان بێت و … بە ڵام ناڕواتە ناو وردکاری هەروەها خۆی لە دین و سیاسەت دوور ئەگرێ ڕەنگە لە ڕەخنە و ڕوانینی خەڵک دەترسێت و نایهەوێت لەگەڵ ئەو شتانە ڕووبەڕوو بێت. بەڵام بە وتەی کوردی ناکرێت لە ئاو بدەیت و قاچت تەڕ نەبێت شتی وا نابێت.

لە کۆتایی داواتان لێ دەکەم ئەم کتێبە بخوێنن و ڤیدیوکانی نەوەکانی هێکتوریش چاو لێ بکەن کە بە ڕاستی زانیاری زۆری تێدایە. هیوادارم مامۆستا لەشی ساغ بێت و بەردەوام بێت.

بۆ مێژوو نووسینی مەسعوود بارزانی

بەڵێنم داوە وەکوو خوێندنی کتێبی ژیاننامه کە بە ڕاستی حەزم لێیە. ژیاننامەوکتێبی ڕێبەرانی کورد بخوێنم. کتێبی بۆ مێژوو نووسینی مەسعوود بارزانی جێاوازە لەگەڵ ژیاننامەی نەوشیروان مستەفا و نووری پاشا وهتد. لەبەر ئەوەی مەسعوود بارزانی لە ئێستادا ناڕاستەوخۆ لە سەر کورسی دەسەڵاتە و پارتی دەسەڵاتی کوردی هەیە لە باشوور. حکوومەتی هەرێم لە دۆخێکی هەستیارە و بە ڕاستی دوژمنی زۆرە. لەبەر ئەوەیە کە نووسینی وشە بە وشەی ئەم کتێبە ئەتوانێ لەسەر دۆخی کورد بابڵین لە باشوور کاریگەری خۆی هەبێت.
هەر بەم هۆکارەش کتێبەکە زۆر بە شێوازێکی دیپلۆماتیک نووسراە کە تۆ هەست دەکەی لە کونگرەی ڕۆژنامەوانی دانیشتووی و گوێت لە مەسعوود بارزانیە هەڵبەت ئەمە لە ڕووی سیاسیە و شتێکی باشە پێم وایە ئەمە یەکمجارە کورد نەک لەبەر هەست و سۆز بەڵکوو لە پێناو هوکارێکی سیاسی کتێب ئەنووسێت.
بارزانی لەم کتێبە زۆرتر باسی مافی کورد بۆ سەربەخۆیی دەکات هەڵبەت لە پێکهاتەی یاسای نێونەتەوەیی. وا دیارە ڕووی لە خەڵکی کوردستان نیە و دەیهەوی ئامریکا و ڕێکخراوی نەتەوەیکگرتووەکان لەسەر پرسی کورد ڕازی بکات.
هەڵبەت باسی ئەوە ناکات کە بۆ دەبێ کورد دەوڵەتی خۆی درووست بکات؟ ئێمە دەزانین کە نەیار و دوژمن لە ناوخۆ ودەرەوەی وڵات بوونەتە لەمپەرێک بۆ درووست کردنی دەوڵەت و سەربەخۆیی هەر بەم هۆیەش دەبوا بارزانی ئەم باسەی بکردایات کە سوودەکانی سەربەخۆیی چیە و بۆ تاکی کورد دەبێ هەوڵی ئەوە بدات؟
بۆ درووست کردنی دەوڵەت دەبێ هاوکات زلهێزەکان ڕازی بکەیت و لەگەڵیان هاوپەیمانی پێک بێنیت، لە لاێەکی دیکەوە خەڵک لەگەڵ خۆت هاوڕا بکەیت بۆ جێ بەجێ کردنی پڕۆژەیکی سیاسی گەورە. ئەگەر چی لە ڕێفراندۆم زورتر لە ۹۰ لەسەدی کورد دەنگی بە سەربەخۆیی دا بەڵام پێم وایە خەڵک بە وردی نازانن دەوڵەت درووست کردن چەسوودێکی هەیە و ئەرکی خۆیان لەم پڕۆسە چیە .
بارزانی تایبەتمەندی کوردستان و نەتەوەی کورد باس ناکات و لەگەڵ زۆر وڵاتی دیکە بەراوردی دەکات بەڵام بە ڕاستی پرسی کورد دەبێ بە وردی شی بکرێتەوە. بۆنموونە کێشە لەگەڵ عێراق، یان ئەنفاڵ و کیمیایی ئەگەر چی ڕاستیەبەڵام نابێتە مەرجی سەرەکی و بیانوو بو درووست کردنی دەوڵەت واتە پێویست ناکات نەتەوەێک لە پێشدا ژینۆساید بکرێت دوایی دەوڵەتسازی بکات.
دەوڵەتسازی لە ڕقی وڵاتی دراوسێ یان قەرەپوو کردنەوەی ژینۆساید نیە بەڵکوو پڕۆژەێکی سیاسیە کە تا ئێستا نەمدیوە ڕۆشنبیرێکی کورد باسی ئەوە بکات کە سوودەکانی چیە و ئەرکی تاکی کورد لەم پڕۆژەدا چیە.
پێم وایە تەنانەت ئەگەر ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دان بەوەش دابنێت و بە فەرمی کوردستان ببێتە دەوڵەت بەڵام خەڵک پێ وابێت دەوڵەت باوکی ئەوانەو ئەرکی بەس بڵاو کردنی پارە و مووچەیە و وەکووتاک ڕۆلێکی گرنگ و بەرچاوی نیە و خۆی بە خاوەنی ئەو سەروەریە نەزانێت، لە ئاکامدا دەوڵەتێکی لاواز و هەژار درووست دەکرێت کە خەڵکێکێ کەم ئەندام و چەقبەستوو لەوێ دەژین وەکوو زوربەی لە وڵاتە ئیسلامیەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

وانەی نوژا

لە مێژە باوڕم بە سیستەمی پەرەوەردە و فێرکاری لە ئێران نەماوە. کاتێ چاو لە ڕابردوو دەکەم پێم وایە زوربەی لە زانستی ئەمڕوی من دەستکردی هەوڵ و تێکۆشانی خۆم بووە کە یان بە دوای کتێب خۆیندن بووم یان بە دوای زانیاری لەناو ئینتەرنێت.
لە ڕاستیدا بۆ نۆژای کچم کە تەمەنی ۶ ساڵە، خولێکی فێرکاریم دەسپێکردووە کە بنەمای لەسەر زانستەگشتیەکانە. ئەگەر ژیانی خۆمان وەکوو هەرەمێک یان سێگۆشەیک چاو لێ بکەین بەشی خواری هەرەمەکە تەمەنی منداڵیە کە کاتمان زۆرە و مێشکمان بۆ شتی قووڵ و شیکاری ئامادە نیە.

پێم وایە ئەم سەردەمە باشترین کاتەبۆ فێر بوونی زانستەگشتیەکان بە شێوەیکی ڕووکەشی بۆ نموونە زانست لە سەر خۆر و مانگ و ئەستێرەناسی یان کەرەسە و ئامرازی جۆراوجۆر چۆن کار دەکات..

کاتێ کە تەمەنی ئێمە بەرەو لاوی و گەورە بوون ڕۆیشت ئەدی کاتمان نیە کە زانیاریە گشتیەکان فێر بین و دەبێ لەسەر بواری تایبەت کار بکەین. بۆ نموونە پاش ئەوەی گەیشتین بە تەمەنی ۱۵ ساڵ دبێ بواری تایبەتی خۆمان دەست نیشان بکەین بۆ نموونە بواڕی هونەر،بیرکاری،کارەبا یان…. پاش چەن ساڵ خوێندن لەوبوارە ڕۆیشتن بۆ زانکۆ لەوێش دیسان بوارەکە وردتر دەبێتەوە بۆ نموونە ئێمە کە بە گشتی کارەبامان خوێندووە لەم قۆناغە بەشی کۆنتڕوڵ دەخوێنین.

ئەم شێوە لە درێژەدانە یارمەتیمان ئەدات کە زیاتر بڕوینە ناو قووڵایی بابەتەکە.
ئەگەر بگەڕێمەوە بۆ سەرەتای باسەکە من هەوڵم داوە کە بەشی خواری هەرەمەکە لە مێشکی کچەکەم بەربڵاو کەم و زانیاریکی کورت و پوخت لەسەر هەموو شتێکی پێ بدەم ئەمەش جۆرێک ڕێکخستن و ئامادەکاریە بۆ هەڵبژاردنی بواری تایبەت لە داهاتوو.
ئەو بابەتانە کە وەکوو زانیاری گشتی پێم وتووە ئەمانەیە:

ژمارەکان،کەش و هەوا،سووڕینی ئاو، گۆی زەوی و هەسارەی من،چۆن لە ئاگر دەرباز بین، خولی خۆراک لە ناو بوونەوەرەکان،سەگی یاریدەر، ئاو لە ناو سروشت،نووری مانگ، بەرزکەرەوەی پەنجەرەی کارەبایی، نوور و تاریکی یان چۆن نوور دەبینین،How TV works، How keyboard works,کەف چۆن،درووس دەبێت، چاو چۆن کار دەکات،ئاو چۆن دێتە ناو ماڵەکان، get the flu,نەخشەی جیهان، گرووپی خۆراک بەشی ۱ و بەشی ۲ ، Compass introduction , مێژووی چرخ، vga card, بەرگری خودی ، hold your urine, expired medicine, پلەی گەرما،learn and fun 1، learn and fun 2، ڕۆژەکانی حەفتە، چیرۆکی پرۆمتیوس، quiz for kids، ئاوێنە چۆن کاردەکات، دەنگی پەلەوەرەکان، دەنگ لە مرۆڤ چون درووست دەبێت، ئایا ئاژەڵ قسە دەکات، دۆستی ڕاستەقینە، how car engine works، بەفر چۆن درووست دەب، چەکی کڵاش چۆن کار دەکات،جەمسەری باکوور و باشوور،مۆڵتیمتر، مار .

گژوگیا ژمارەی ۲

هەندێک بابەت هەیە کە ناتوانم بە ناو وتارێک یان دەقێک دوور و درێژ بینووسم، هەروەها پێویستە کە بینووسم با لە مێشکم بۆ هەمیشە بڕوات و ئەدی بیری پێ نەکەمەوە لە ڕاستیدا ئەمە جۆرێک وتووێژە لەگەڵ خۆم.

ورە و هیوا

تاکی کورد لە بازنەیکی نەرێنی ماوەتەوە، بێ هیوایە له بەرئەوەش تووشی خەمۆکی دەبێت، کە تووشی خەمۆکی بوو ئەدی کارناکات، کەکارناکات واتە پارەی نیە کە پارەی نەبوو دیسان تووشی خەمۆکی دەبێ. ئەم بازنەیە بۆ گەنجی کورد زۆر مەترسیە. ئەرکی ڕووناکبیر و دەسەڵات دار لە کۆمەڵگای کوردی بەرزکردنەوەی ورەو و هیوای لاوانە و ئەم ئەرکەش بە ئەستوی هەموو تاکی کوردە. تکایە ئەگەر گەنجێک پرسیاری کرد لێتان سەبارەت بە ئابووری و ژیانی داهاتوو و هاوسەرگیری و دۆزینەوەی کار و…. بێ هیوای مەکەن لە ڕاستیدا لای من ئەم کارە تاوانێکی زۆر قورسە و بێ هیواکردن لاوێک لەگەڵ کوشتنی دا یەکسانە.

دیمەنێک لە ڕوانگەی وێنە کێش

لە سەرکار بووم چووم قاوەێک بخوەم کە دلاقەی ژووری چێشتخانەکەم کردەوە تۆزێک سارد بوو، ڕوانیم بو دیمەنی دەرەوە. کێو و دار و کۆڵان و ….. بەڵام بۆ یەکم جار دیمەنەکەم وەکوو وێنەکێشێک دی نە وەک بینەرێکی ئاسایی. هێڵێکی ئاسۆیی دیمەنەکەێ ئەکردە دوو لەتەو دارێکم بینی کە هەزار له ق و پۆی لاوازی بوو کە زۆر بە ئاسانی ده کرێ بە قەڵەمێکی تەسک و ڕەش ڕەسم بکرێ. لەسەرەوە ئاسمانێکی گیراو بوو تا نیوەی هێڵی ئاسۆیی هاتبووە خوارەو . دارە گەورەکە ڕێک تا نێوان لاپەڕەکە ئەڕوا و ئەهاتە پێش کێوەکان. لاێ خۆم وتم بریا قەڵه مێکی ۲b و ۶b و لاپەڕەێکی سپی و کاتێکی بێ کۆتاییم بوایا و بە هەوەسی خۆم ئەو دیمەنەم بکێشایە. چ دیمەنێکی جوان و سەرنج ڕاکێش بوو. لە خەیاڵی خۆم قووڵ بوومەوە، لە پڕدا بانگیان کردم و وتیان وەرە خوارەوە موشتەری هاتووەو کاری پێتە.

سوارچاکی سومێری

ئەسپی شێتی خەیاڵ هەموو شەوێک بۆ شوێنێکی نادیار
ئەمڕفێنێت.

بەردەوام وەکوو سوارچاکێکی ئاکدی لە باکوورەوە بۆ نێوان دوو ڕووباری مێزۆپۆتامیا دێمە خوارەوە.

چاو باز ئەکەم.

لەشم لێرەیە و ڕۆحم لە مێژوو قەتیس ماوە.

کە ڕۆژ هەڵدێت ئەسپەکەم بە پێ کۆنترین دەقی ڕاهێنانی ئەسپ ڕام کردووە و وردە وردە بەرەو ئامانجێکی ڕووناک
لە چاو ون دەبم

مروڤی باڵا

جێاوازی مرۆڤی باڵا لەگەڵ مرۆڤی ئاسایی ئەوەیە کە مرۆڤی باڵا خۆی پێناسەی بەختەوەری و ناخۆشی ئەکات و پاش ئەوەش خۆی بڕیار ئەدات کە لە ژیانی دا بەختەوەر بووە یان نە. لاێ مرۆڤی ئاسایی شتەکە پێچەوانەیە واتە خۆی نە بەختەوەری پێناسە ئەکات نە لەسەر خۆی بڕیار ئەدات. واتە کۆمەڵگا پێ ئەڵێ بەختەوەری چیە و تۆڕە کۆمەڵاێەتیەکان لەسەری بڕیار ئەدەن کە لە ژیان سەرکەوتووە یان دۆڕاوە.

ئازادی وەکوو پێش مەرجی ئەخلاق

بەپێ فەلسەفەی ئەخلاقی کانت، پێش مەرجی ئەخلاق و دین ئازادیە. کە تۆ ئازادیت نەبوو ناکرێ باسی دینی یا ئەخلاقی بکەی. لەبەر ئەوەی ئەو هەڵسوکەوتە کە ئەیکەیت لەلاین کۆمەڵگا و حکوومەت بەسەرت سەپێندراوە، واتە باشە یان خراپە خۆت هەڵینابژێری و جەبریە، تۆش هاوکات وەکوو مروڤی بەرپرسیار پێناسە ناکریت. هەر بەم هۆکارەش لە وڵاتێ وا ئازادی نیە ناکرێ مرۆڤ بە تەواوی لە ڕووی ئەخلاقی بەراورد بکەیت، کە لەوڵاتێک بەرپرسیارێەتیش نەبوو لە ڕاستیدا هیج یاسا و ئەخلاقێک بوونی نیە.

ئاێدیالیستی نەهیلیست

زوربەی لە نهیلیستەکانی ناو کۆمەڵگا ئەچنە ناو جەرگەی ئایدیالیستەوە. بۆ نموونە ئەگەر لە کەسێک پرسیار بکەین ئەتهەوێ چ جۆر خێزان یا بنەماڵەیک درووس بکەیت؟ بنەماڵەیک پێناسە دەکات کە لە جیهان نموونەی نەبووە. ئەڵێن باشە لاێ تۆ چ نووسەرێک باشە ؟ پێناسەیک دەکات کە تەنانەت داستایفسکیش ناگرێتەوە. ئەڵێن چ حزب و دەسەڵاتێکی سیاسیت پێ باشە؟ شتێک باس ئەکات کە لە سویسیش بەدی نەهاتووە. ئەم جۆرە نەخوشیە وای لە مرۆڤی کورد کردووە کە هەوڵ بۆ هیچ شتێک نەدا لەبەر ئەوە یوتوپیاکەی زۆر دوورە لە ڕاستیەکان و هیچ کات بە دی نایت، کە واتە هیچ کات پڕاگماتیست بیر ناکەتەوە و هەوڵیش بۆ هیچ کارێک نادات.

ئەرکی ڕۆشنبیر

ڕۆشنبیر دەبێ له ئاستی مێتاپۆلیتیک(بە پێ وتەی گرامشی لە سەروی سیاسەت)بیر بکاتەوە و چالاکی بکات نەک لە ئاستی سیاسەت وان، واتە ڕۆشنبیر ئەبێ لە پێش مرۆڤی سیاسی بڕوات نەک بە دواێ ئەو کەوێت. لە ڕاستیدا مرۆڤی سیاسی جێبەجێ کەری بیری ڕۆشنبیرە هەڵبەت بۆ بەدەس هێنانی هێز و دەسەڵات، بەو مەرجەی کە ڕۆشنبیر هزری کۆمەڵگای ڕووناک کردبێت .

کۆمپلوتیسم یان پیلان گێڕی

ڕۆشنبیری ئاستێکی مەترسیداری هەێە ئەگەر بتهەوێ زۆر دوور بڕویت، گومان ئەکەی لە هەموو شتێک. کە گومانت کرد لەهەموو شتێک بێ هیوا ئەبی بەرامبەر بە هەموو شتێک.واتە باوڕ بە پیلان گێڕی یان کۆمپلوتیسم جۆرێک گۆمان کردنە لە هەموو شتێک. ئەمەش کێشەیکی گەورەی ڕوشنبیری کوردە. بۆ نموونە لە زوربەی ڕۆمانەکانی بەختیار عەلی و شێرزاد حەسەن خۆی دەردەخات. هەموو کاتی ڕەشبینی و بێ هیوایی لە لاێەن ڕۆشنبیرەوە ئاراستەی کۆمەڵگا ئەکرێ. لاێ من بێ لاێنی واتە ڕەشبینی و بێ هیوایی.